موشک یک موتور درون سوز است (یعنی نیروی پیشران خود را از سوزاندن سوخت در درون موتور تولید می کند) که بنابر قانون سوم نیوتن ( عمل و عکس العمل ) عمل می کند .
نظر به اهمیتی که موشک ها در دنیای امروز ( تکنولوژی نظامی و فضائی ) دارند در این قسمت به توضیح در مورد موشک و بررسی موشک می پردازیم.ابتدا توضیح کلی راجع به کارکرد موشک خواهیم داد و بعد انواع موشک های نظامی را معرفی کرده و بعد به موشک های فضائی خواهیم پرداخت و دست آخر به تاریخچه تولید و گسترش صنعت موشک خواهیم پرداخت . ولی قبل از همه لازم است با نیوتن و قوانین نیوتن آشنا شویم .
۱- نیوتن و قوانین حرکت
سِر ایزاک نیوتن (به انگلیسی Sir Isaac Newton) زاده ۲۵ دسامبر ۱۶۴۲ – درگذشته ۲۰ مارس ۱۷۲۷) فیزیک‌دان، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، فیلسوف و شهروند انگلستان بوده‌است. او یکی از بزرگترین نوابغ و دانشمندان جهان و یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان جهان است .
یکی ازمهمترین و تاثیرگذارترین آثار او کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعت می باشد که در آن قوانین سه گانه حرکت و قوانین گرانش را کامل تشریع کرده است . از دیگر کارهای مهم او بنیان‌گذاری حساب دیفرانسیل و انتگرال است. نام نیوتن با انقلاب علمی در اروپا و ارتقای نظریهٔ خورشید مرکزی پیوند خورده‌است. او نخستین کسی است که قواعد طبیعی حاکم بر گردش‌های زمینی و آسمانی را کشف کرد. وی همچنین توانست برای اثبات قانون‌های حرکت سیاره‌ها ( قوانین سه گانه کپلر )برهان‌های ریاضی بیابد. همچنین در مورد شکست نور و نور شناسی و تجزیه نور توسط منشور هم کارهای جالبی انجام داد .
شکل شماره ۱ – سر ایزاک نیوتن
۱) اصولِ ریاضیِ فلسفهٔ طبیعی
اصولِ ریاضیِ فلسفهٔ طبیعی (به انگلیسی : ( “mathematical principles of natural philosophy” که به طور کوتاه پرینکیپیا (Principa) گفته میشود،یک کتاب سه جلدی نوشته شده توسط ایزاک نیوتون است که در ۵ ژوئیه ۱۶۸۷ منتشر شد. این کتاب شامل قوانین نیوتون درمکانیک کلاسیک به همراه قانون گرانش و قوانین کپلر در حرکت سیارات بود.
نیوتون این کتاب را به زبان لاتین نوشت که جلد اول آن حدود ۵۰۰ صفحه و ۳۴۰ شکل بسیار پیچیده دارد. در این کتاب، او مفهوم گرانش عمومی را مطرح ساخت و با تشریح قوانین حرکت اجسام، علم مکانیک کلاسیک را پایه گذاشت. این کتاب را نیوتون به درخواست ادموند هالی نوشت و این مسئله را در مقدمه کتاب ذکر کرد.
نیوتون در سال ۱۶۸۷کتاب «اصول ریاضی فلسفهٔ طبیعی» که شاهکار بزرگی بود را به نگارش درآورد.
شکل شماره ۲ -اصول ریاضی فلسفه طبیعت
۲) قوانین سه گانه حرکت
قوانین حرکت نیوتن عبارت است از سه قانون فیزیکی که بنیان مکانیک کلاسیک را شکل میدهند. این قوانین ارتباط مابین نیروهای وارد آمده بر یک جسم و حرکت آن را به دست میدهد. این قوانین را میتوان بدین صورت خلاصه کرد .
قانون اول: در یک دستگاه مرجع جسمی که تحت تأثیر یک نیروی خارجی نباشد , یا ساکن است، یا با سرعت ثابت در حال حرکت است.
قانون دوم: شتاب یک جسم برابر است با مجموع نیروهای وارده بر جسم تقسیم بر جرم آن. فرمولی که از این قانون برمی‌آید F = m a به معادله بنیادین مکانیک کلاسیک معروف است. اصول این معادله به این صورت است که شتاب جسمی که تحت تأثیر نیرویی ایجاد شده، متناسب و در جهت حرکت آن نیرو (توجه کنید نیرو کمیت برداری است ) است. و اگر تحت تاثیر چند نیرو ایجاد شود شتاب از نظر اندازه متناسب با آیند نیروها و از نظر جهت در جهت برآیند نیروها می باشد .
قانون سوم: هر گاه جسمی به جسم دیگر نیرو وارد کند، جسم دوم نیرویی با همان اندازه و در جهت مخالف به جسم اول وارد میکند.
این قوانین نخستین بار در کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعی نیوتن در سال ۱۶۸۷ مطرح شدند.
۳) بررسی بیشتر قانون سوم نیوتن
طبق این قانون برای هر عملی عکس العملی وجود دارد مساوی و در خلاف جهت
در طبیعت بسیاری از موارد و کاربردهای این قانون را می توانیم به وضوح ببینیم . از طنابی که به یک جسم جامد بسته و آن را می کشیم , نیروی جاذبه بین اجسام , لگد زدن تفنگ هنگام تیر اندازی و… حرکت موشک در خلاف جهت گازهای خارج شده از موشک و…
در مورد کاربرد این قانون نکاتی را باید مورد توجه قرار داد .
۱) نیروهای عمل و عکس العمل به صورت زوج نیروی دوتائی عمل می کنند که کنش و واکنش نامیده می شوند. بنابر این وجود یک نیروی منفرد و منزوی محال است .
۲) این نیروها از نظر اندازه با هم برابر ولی درجهت مخالف هم هستند
۳) این نیروها به دو جسم وارد می شوند یعنی جسم A نیروی “F” را به جسم B وارد می کند و عکس العمل آن این است که جسم B هم نیروی “-F” را در جهت مخالف به جسم A وارد می کند .
این مسئله بسیار اهمیت دارد زیرا اگر قرار بود نیروهای عمل و عکس العمل به یک جسم وارد شوند و مساوی و در جهت مخالف هم بودند اثر همدیگر را خنثی کرده و دیگر حرکت شتابدار نداشتیم .
۲- موشک چگونه حرکت می کند ؟
همه موشک ها بر اساس قانون سوم نیوتن کار می کنند که هر عملی دارای یک عکس العملی اما در جهت مخالف است. بنابراین اساس حرکت موشک بر اساس نیروی عمل و عکس العمل می باشد . (شکل شماره ۴)
۱) چگونگی حرکت موشک
در هر موشک ماده ای به نام سوخت در محفظه ای که تنها یک طرفش باز است سوخته و گازهای داغ با فشار خارج می شوند . خروج گازهای داغ نیروی عمل می باشد و عکس العمل این نیرو موشک را به جلو می راند .
نکته مهم : اشتباه نکنید نیروی پیشران (نیرویی که که از عکس العمل خروج گازهای داغ ایجاد می شود نیروی پیشران نامیده می شود) موشک بر اثر برخورد گازهای داغ با مولکول های هوا ایجاد نمی شود . بلکه خروج مقدار زیادی جرم با سرعت بالا نیروی پیشران را تولید می کند . بنابراین تا زمانی که سوخت مشتعل شده و با سرعت بالا از خروجی موشک خارج می شود . موشک هم براثر عکس العمل نیروها ی حاصل از خروج گاز به جلو حرکت می کند بنابراین به همان خوبی که در جو زمین کار می کند در خارج از جو و در خلآ مطلق هم کار می کند .
شکل شماره ۴ – نیروهای عمل و عکس العمل در موشک
۲) معادله حرکت موشک
یک موشک شیمیایی، سوخت را در یک محفظه سوخت یا احتراق می سوزاند. سوزاندن، گازی را ایجاد می کند که به سرعت منبسط و پخش می شود. با هدایت این گاز منبسط و داغ به انتهای موشک و خارج کردن آن از دهانه نازل ( قسمت انتهائی موشک که گازهای داغ از آن خارج می شوند ) به بیرون، نیروی عکس العملی ایجاد و باعث پرتاب شدن موشک به بالا می شود. بیشتر وزن یک موشک را سوخت موشک تشکیل می دهد بنابراین برای محاسبه شتابی که یک موشک بر اثر خروج گاز بدست می آید باید متوجه باشیم که جرم موشک ثابت نیست و با گذشت زمان کاهش پیدا می کند . بنابراین شتاب موشک هر لحظه افزایش می یابد .
در صورتی که فرض کنیم بجز نیروی پیشران نیروی دیگری به موشک وارد نمی شود و جرم موشک را هم موقع پر بودن مخازن(M0) و بعد از خالی شدن مخازن (M)و سرعت خروج گاز (Vrcl) و جرم گاز سوخته شده در واحد زمان (dM/dt) و سرعت اولیه موشک قبل از روشن شدن موتور (V0) بدانیم , می توانیم سرعت نهائی موشک (V) و نیروی پیشران (F) را محاسبه کنیم.به این معادلات معادلات حرکت موشک می گویند . (Ln لگاریتم نپری است )
نکته : نیروی اصلی وارد بر موشک برآیند کلیه نیروها از جمله وزن موشک است . پس برای موشکی که عمودی پرواز می کند نیروی موثر پس از کم کردن وزن موشک بدست می آید .
۳- سوخت موشک
موشک ها موتورهایی هستند که نسبت به هر نوع موتور دیگری نیروی بیشتری تولید می کنند. یک موشک می تواند حدود سه هزار برابر موتور یک اتومبیل (در شرایطی که ابعادشان با هم برابر باشد) نیرو تولید کند. بیشتر موشک های امروزی با سوزاندن سوخت، نیرو تولید می کنند. سوخت این موشک ها ترکیبی از مواد شیمیایی به نام پیشران است. پیشران موشک می تواند سوخت معمولی یا ترکیبی از سوخت های پیچیده مایع و جامد و اکسید کننده باشد. اکسید کننده موجب می شود که اکسیژن برای احتراق سوخت در فضای ماوراء جو (که هوایی وجود ندارد) تامین شود.باید توجه کرد موشک یک موتوردرون سوز است.نه تنها سوخت دردرون موتورسوخته و نیرو تولید می کند بلکه اکسیژن مورد نیاز خودش را هم از درون خودش تامین می کند و محتاج به هوای بیرون نیست .
در موشک های ابتدائی از باروت به عنوان سوخت استفاده می شد ولی به مرور سوخت های بهتری که انرژی بیشتری آزاد می کردند کشف شد . ابتدا انواع سوخت های جامد در موشک استفاده می شد ولی امروزه از سوخت های مایع که انرژی بیشتری آزاد می کنند و بهتر هم قابل کنترل هستند استفاده می کنند .
بنابراین در موشک ها دو نوع سوخت استفاده می شود . سوخت مایع و سوخت جامد .
۱) سوخت مایع
اولین موشک ها که توسط رابرت گدار ( دانشمند آمریکائی ) ساخته شد از الکل به عنوان سوخت مایع استفاده می کرد . همچنین در موشک های V-2 آلمان ها که در قسمت های بعد شرح آن خواهد آمد از نفت سفید هم استفاده می کردند . حتی از بنزین هم به عنوان سوخت مایع استفاده می کنند . ولی بهترین سوخت برای موشک های پرقدرت بالستیک (بخصوص موشک هائی که به فضا می روند ) سوخت هیدروژن مایع می باشد که باید در محفظه سرد کنننده نگهداری شوند .
سوخت موشک های آلمان در جنگ جهانی دوم نفت سفید و اکسیژن بود، اما امروزه در موشک ها از هیدرازین (هیدروکربن مایع) یا سوخت های سرمازا از قبیل هیدروژن مایع و اکسیژن استفاده می کنند. هیدرازین یک سوخت هایپرگولیک است؛ یعنی در صورت وجود اکسید کننده ای مانند دی نیتروژن تتروکسید خودبخود محترق (منفجر) می شود. بازده هیدرازین در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کمتر از سوخت های سرمازا است، اما کاربرد آن ساده تر و مطمئن تر است
۲) سوخت جامد
سوخت جامد باید یک ماده محترقه بوده که نه خیلی قوی باشد که با انفجار, مخزن موشک را منفجر کند و نه خیلی ضعیف باشد که توانائی بلند کردن موشک را نداشته باشد . هر سوخت شامل سه قسمت است :
۱) ماده سوختنی که می سوزد و انرژی تولید می کند .
۲) اکسید کننده که اکسیژن مورد نیاز فرایند را تولید می کند .
۳) کاتالیزگر ( کاتالیزور ) که سرعت واکنش را زیاد می کند .
تعدادی از سوخت هائی که در موشک های حرفه ای و موشک های تفریحی (موشک های کوچکی که برای جشن ها و… استفاده می شود ) به این ترتیب است :
۱-۲) پودر سیاه (black powoder) : همان باروت است با این تفاوت که مقدار کربن آن را زیادتر کرده و اکسید کننده ( نیترات پتاسیم ) آن را کمتر تا قابلیت انفجاری آن کاسته شود و مداومت سوخت بیشتر شود .
۲-۲) نیترات پتاسیم با شکر (که به سوخت آب نباتی مرسوم است ) : این سوخت از شکر و اکسید کننده ( نیترات پتاسیم ) و اکسید آهن و دی اکسید منگنز به عنوان کاتالیزور ( این سوخت مخصوص موشک های خانگی و تفریحی می باشد ) عیب آن این است که رطوبت جذب کرده و زود خراب می شود .
۳) آمونیم پر کلرات ( برای موشک های قدرتمند ) : آمونیوم پرکلرات با فرمول NH4ClO4 پودر جامد سفید رنگی است که یکی از اکسنده های اصلی در بسیاری از پیشرانه های جامد است و به دلیل دارا بودن درصد بالای اکسیژن و به جا نگذاشتن پسماند، عملکرد فوق العاده ای در پیشرانه ها و مواد پیروتکنیک دارد .
۴) آمونیم نیترات : با فرمول شیمیاییNH4NO3 یک نوع کود شیمیائی است و بنابر این تهیه آن نیز راحت می باشداز آن برای تهیه مواد محترقه(ویژه جشن ها)وهمچنین مواد منفجره و سوخت موشک هم استفاده می شود .
۵) سوخت رزین ها (برای موشک های پر قدرت RNX) : رزین ترکیبی طبیعی یا مصنوعی است که بسیار چسبناک است و تحت شرایطی سخت می شود. معمولاً در الکل قابل حل است اما در آب حل نمی شود. از ترکیبات رزین هم برای تهیه سوخت موشک استفاده گسترده ای می شود .
۶) سوخت نیترو (برای موشک ها با موتور هیبریدی ) : از ترکیبات نیتروژن درست می شود .
همچنین انواع و اقسام سوخت ها هم موجود است که بسیاری را براحتی در منزل هم می توان ساخت .
۳) مزایا و معایب سوخت های جامد و مایع
در کل مزایا و معایب سوخت های جامد و مایع را می توان به این صورت خلاصه کرد :
۱-۳) روشن و خاموش کردن موتور : موتور موشکی را که با سوخت مایع کار می کند هر موقع خواستیم می توان خاموش و هر موقع خواستیم روشن کرده و جریان سوخت را به طریقی کنترل کرده تا سرعت دلخواه بدست آید . در حالی که سوخت جامد قابل کنترل نیست و بعد از شروع به سوختن نمی توان آن را خاموش یا جریان سوخت را کم کرد .
۲-۳ ) تفاوت در موتور پیشران : در موتورهای پیشران مایع، نیروی رانش کمتر اما در مدت زمان بیشتر تولید میشود. اما در موتورهای پیشران جامد،نیروی پیشران بیشتری در مدت زمان کمتری تولید میشود.به همین دلیل است که در بسیاری از پرتابگرهای معروف (به‌ویژه در غرب)، معمولاً موتورهای پیشران جامد به صورت بوسترهایی هستند که در مرحله اول پرتاب به کمک پرواز پرتابگر می‌آیند. ( ابتدا با سوخت جامد سرعت بالا تولید کرده و بعد در ادامه مسیر از سوخت مایع استفاده می کنند) همچنین موشک های پدافندی که باید در زمان کوتاه به هدف اصابت کرده و از بین بروند با سوخت جامد کار می کنند .
۳-۳) ارتباط وزن موشک با نوع سوخت : سوخت مایع از وزن موشک می کاهد و انبار و جاسازی آن راحتتر است.
۴-۳) سوخت مایعات با دمای جوش پائین : سوخت مایعی که در دمای معمولی مایع نشود نیاز به تجهیزات دارد که نتیجه اش بالا بردن وزن موشک است..
نکته : در سوخت های سرمازا باید مکانیزمی برای پائین نگه داشتن حرارت موجود باشد تا سوخت مایع(هیدروژن) در دمای معمولی به گاز تبدیل نشود .
۴- قسمت های مختلف یک موشک
بسته به نوع موشک یک موشک قسمت های مختلفی دارد از سیستم پیشرانش که در واقع موتور محرکه موشک می باشد تا بدنه و قسمت های هدایت کننده و کنترل کننده و کلاهک موشک (که در واقع هدف اصلی ازساخت موشک می باشد) شکل شماره ۵ همه این قسمت ها را در یک نگاه نشان می دهد .
شکل شماره ۵ – تمام قسمت های مختلف موشک در یک نگاه
۱) بدنه موشک
همه قسمت های موشک بجز کلاهک داخل بدنه قرار می گیرند و بستگی به نوع موشک و هدف آن بدنه می تواند بسیار متفاوت باشد .
۲) کلاهک موشک
کلاهک موشک ساده ترین و در عین حال مهمترین قسمت موشک را شامل می شود . در اصل تمام هزینه ها و کوشش ها و ساخت همه قسمت های موشک برای فرستادن کلاهک به نقطه ای خاص از زمین یا فضا می باشد. بسته به نوع موشک این کلاهک می تواند : یک بمب هسته ای یا معمولی , یک ماهواره که قرار است در مدار قرار گیرد , یک کاوشگر فضائی که قرار است به اعماق فضا سفر کند و… و حتی یک محموله معمولی , در هر صورت بقیه قسمت های موشک تنها برای فرستادن کلاهک می باشد .
۳) قسمت های کنترل کننده
در زیر کلاهک قسمتی می باشد برای کنترل موشک که این کنترل می تواند از زمین صورت گیرد و دستی یا اتوماتیک تنظیم شود و یا به صورت کاملا خودکار توسط دستگاه های Gps و… و یا حتی در موشک های پدافندی با دنبال کردن پرنده های دشمن ( هواپیما و موشک و ….) آنها را منهدم کند . در ضمن بسیاری از سلاح های موشکی ( سلاح های ضد تانک و خودرو … ) فاقد قسمت کنترل کننده هستند و به هدف گیری و نشانه گیری اصلی پرتاب کننده بستگی دارد .
۴) منابع سوخت و اکسیژن
یکی از مهمترین قسمت های موشک منابع سوخت می باشد که الیته بسته به نوع موشک و نوع سوخت متفاوت است ولی چیزی که در بیشتر موشک ها مشابه است این است که مخزن سوخت در بالا و اکسید کننده یا مخزن اکسیژن در زیر مخزن سوخت قرار داشته تا در محفظه احتراق با هم مخلوط شده و آماده سوختن شوند .( شکل شماره ۶ )
شکل شماره ۶ – سیستم سوخت رسانی موشک
۵) باله ها
تقریبا بیشتر موشک هائی که در هوا حرکت می کنند برای پایداری و پرواز در هوا نیازمند باله هائی هستند که در زیر و در بدنه موشک جاسازی شده اند . ( شکل شماره ۷ )
شکل شماره ۷- بدنه و باله های موشک
۶) محفظه احتراق
محلی است که اکسیژن و سوخت با هم مخلوط شده و با با جرقه زن آتش زنه مشتعل شده و موتور موشک روشن می شود .
۷) آتش زنه (Ignition Charge)
قسمتی است که سوخت را مشتعل می کند. در موشک های ساده و با سوخت جامد آتش زنه را در نوک موشک قرار می دهند تا سوخت از داخلی ترین قسمت موشک سوخته و مقدار گازهای خروجی از نازل افزایش یابد .
۸) نازل یا شیپوره (Nazzle)
انتهائی ترین قسمت موشک می باشد . گازهائی که در محفظه احتراق می سوزند از طریق نازل ( شیپوره ) به خارج از موشک هدایت شده و نیروی پیشران را ایجاد می کنند . شکل و حالت شیپوره نقش مهمی در قدرت و توان خروجی موتور موشک دارد . ( شکل شماره ۸ )
شکل شماره ۸ – نازل یا شیپوره
۵- انواع روش های تقسیم بندی موشک
هر ماشینی که بر اساس سوزاندن سوخت در درون و خروج گازهای داغ از انتهای خودش و بر اساس قانون سوم نیوتن نیروی پیشران تولید کند و به حرکت در بیاید موشک نام دارد . از موشک های مخصوص آتش بازی تا سلاح های دستی ضد تانک و خورو تا موشک های پدافندی و در نهایت موشک های بالستیک و قاره پیما و موشک های فضائی و….بسیاری از موشک ها در واقع وسائل پرنده ای نظیر هواپیمای بدون سرنشین و یا بمب پرنده و کنترل شده هستند که در ردیف موشک ها جای می گیرند (موشک کروز ) بنابر این یک تقسیم بندی واحدی وجود ندارد .
۱) فرق موشک با راکت و سایر سلاح ها از نظر نظامی
چیزی که ما راکت می نامیم در حقیقت نوعی موشک است ولی از نظر نظامی بین موشک و راکت یک تفاوت وجود دارد . در حقیقت تفاوت موشک و سایر سلاح ها را از نظر نظامی بررسی می کنیم . مهماتی که به سوی هدفی شلیک می‌شوند به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند:
۱-۱) موشک : مهماتی که نیروی حرکت را بصورت کاملا مستقل از خودشان می گیرند و هدایت شونده هم هستند موشک نامیده می شوند .
۲-۱) راکت : مهماتی که نیروی حرکت را بصورت کاملا مستقل از خودشان می گیرند و هدایت شونده نیستند راکت نامیده می شوند .
۳-۱) فشنگ و گلوله : مهماتی که از داخل وسیله ای مانند توپ و تفنگ شلیک می شوند و نیروی حرکت خود را از سلاح شلیک شده می گیرند فشنگ یا گلوله نام دارند .
۴-۱) بمب : مهماتی که نیروی حرکت خود را تامین نمی کنند و از داخل وسیله هم شلیک نمی شوند بمب نام دارند . که ساده ترینشان نارنجک می باشد . ولی اگر هدایت شده باشند بمب هدایت شده نام دارند .
۵-۱) اژدر : مهماتی که نیروی حرکت خود را از خود می گیرند ولی در آب حرکت می کنند اژدر نامیده می شوند .
۶-۱) مین : مهماتی که حرکت نمی کنند و در یک مکان ثابت برای انهدام هدف منتظر می مانند مین نامیده می شوند که به انواع مختلف مین ضد تانک و نفر و مین دریائی و… تقسیم می شوند .
۲) انواع تقسیم بندی موشک
همانطور که گفته شد روش های مختلفی برای تقسیم بندی انواع موشک ها وجود دارد تعدادی از مهمترین این تقسیم بندی ها به قرار زیر است .
۱) تقسیم بندی ازنظر محل پرتاب و هدف : طبق این تعریف موشک ها بسته به این که از کجا پرتاب شده و در کجا به هدف برخورد می کنند تقسیم بندی می شوند .مانند : سطح به هوا , هوا به سطح , هوا به هوا و…
۲) از نظر برد موشک : بسته به بردی که دارد تقسیم بندی می شوند مانند : کوتاه برد و میان برد و دوربرد
۳) ارتفاع پروازی : موشک های کلاسیک و موشک های بالستیک و موشک های فضائی
۴) اهداف نظامی که هدف قرار می دهد مانند : موشک های ضد تانک , پدافندی , ضد ماهواره و…
۵) کلاهک قابل حمل : معمولی , هسته ای , شیمیائی و…
۶) از نظر نوع سوخت : سوخت مایع , سوخت جامد و یا ترکیبی
۶- تقسیم بندی انواع موشک ها بر اساس مبدا شلیک و هدف مقصد
معروف ترين نوع طبقه بندي موشك هاي نظامي براساس مبداء شليك و هدف , مقصد است كه این نوع تقسیم بندی را غربي ها رواج دادند. و البته همانطور که گفته شد تقسیم بندی های مختلفی هم وجود دارد در اینجا به طور کامل به این تقسیم بندی می پردازیم .
۱) مبدا و هدف
در این تقسیم بندی مبدا و مقصد به سه قسمت تقسیم می شود و بسته به این که مبدا کجا و مقصد کجا باشد تقسیم بندی صورت می گیرد. در این حالت مبدا و مقصد در واقع “ هوا , سطح , زیر سطح “هستند که برای ساختن علامت اختصاری حرف اول مربوط به مبدا , حرف دوم مقصد و در پایان حرف “M” را که حرف اختصاصی موشک می باشد به کار می برند (به عنوان مثال “ASM” به معنی موشکی است که مبدا آن هوا و مقصد آن سطح است)
۱-۱) هوا : که منظور بالای سطح زمین می باشد . بنابراین موشک هائی که از هواگردها ( هواپیما و هلی کوپتر ) شلیک می شوند در واقع مبدا آنها هوا می باشد . ( که با A نشان می دهند )
۲-۱) سطح یا زمین : که منظور سطح زمین(خشکی) و یا سطح دریا می باشد . بنابراین سطح دریا و کشتی ها هم جزء سطح حساب می شوند . ( که با S نشان می دهند )
۳-۱) زیر سطح : منظور زیردریا می باشد . و همه موشک هائی که از زیر دریائی شلیک می شوند و یا علیه زیر دریائی به کار می روند مبدا و یا مقصد آنها زیر سطح می باشد . ( که با U نشان می دهند )
۲) موشك هاي زير سطح به زيرسطح (UUM)
اين موشك ها از زيردريا جهت هدف قراردادن اهداف درزير آب شليك مي گردند .و در واقع سلاح های ضد زیر دریائی و ضدناوها و کشتی ها می باشد و بعضی آنها را بجای موشک اژدر می نامند .
ولی تفاوت آنها با اژدر در این است که اژدرها نیروی خود را برای حرکت در آب از موتور الکتریکی و پره های زیر آب ( همانند حرکت کشتی ها و زیر دریائی ها) می گیرند ولی این موشک ها همانند موشک های دیگر از طریق سوزاندن یک سوخت و نیروی عکس العمل ایجاد شده حرکت می کنند .
۳) موشك هاي زير سطح به سطح (USM)
این موشک ها در زیر دریائی ها نصب می شود . بسیاری از زیر دریائی ها قابلیت آن را دارند که انواع مختلفی از موشک ها را از زیر دریا به اهداف زمینی شلیک کنند . این زیر دریائی ها امروزه قادرند حتی موشک های بالستیک ( موشک هائی که از جو زمین خارج و دوباره به جو برمی گردند ) و موشک های با کلاهک اتمی را از زیر دریا پرتاب و اهداف زمینی و دریائی (ناوها و کشتی ها ) را هدف بگیرند .
قبل از جنگ جهانی دوم شلیک این نوع موشک ها مستلزم آن بود که زیر دریایی هنگام شلیک روی آب بیاید . اما بعد از جنگ جهانی دوم سامانه های پرتاب طوری سازگاری یافتند تا امکان پرتاب از زیر آب میسر شود . در دسامبر ۱۹۵۵ اتحاد جماهیر شوروی سابق نخستین کشوری بود که موشک بالستیک را از زیر دریایی پرتاب کرد .
زیر دریایی های ویژه پرتاب موشک بالستیک از آن جهت که از دید ماهواره های جاسوسی پنهان می مانند و می توانند خود را نزدیک سواحل دشمن برسانند تا سلاح اتمی خود را بدون هشدار قابل توجه در خاک دشمن پرتاب کنند ، از زمان جنگ سرد اهمیت ویژه ای برای آمریکا و روسیه داشته اند .
نکته : جنگ سرد دوره ای از تاریخ است که دو ابر قدرت زمان آمریکا و شوروی بدون درگیری تمام عیار نظامی با ساختن سلاح های مدرن قدرت نظامی خود را به رخ حریف می کشیدند .
شکل شماره ۹ – موشک زیر سطحی K4 ساخت هند
۴) موشك هاي زير سطح به هوا (UAM)
همانطور که بسیاری از زیر دریائی ها از زیر دریا اهداف زمینی و دریائی را هدف قرار می دهند . بعضی از زیر دریائی ها می توانند هواگردها را هم هدف قرار دهند یعنی قادرند از زیر دریا هواگردهای دشمن را منهدم کنند .
این موشک ها موشک های زیر سطح به هوا نامیده می شوند و شبیه همان موشک های زیر سطح به سطح عمل می کنند .
۵) موشک های سطح به زیرسطح (SUM )
اين موشك ها از روي زمين ويا دريا شليك و اهداف در زير آب را كه عموما زيردريايي هستند هدف قرار مي دهند.
بنابر این , این موشک ها به نام موشک های ضد زیر دریائی هم نامیده می شود از نمونه های این موشک می توان به موشک حوت اشاره کرد . ( شکل شماره ۱۰ )
شکل شماره ۱۰ – موشک سطح به زیر سطح حوت سریعترین اژدر جهان با سرعت ۱۰۰ متر در ثانیه ( ساخت ایران )
توضیحات تکمیلی شکل شماره ۱۰ : حوت یک موشک سطح به دریا و زیرآبی یا اژدر دارای پیشرانه راکتی و با قابلیت فراحفره زایی تولید ایران است که نخستین بار در رزمایش پیامبر اعظم بهار سال ۱۳۸۵ آزمایش شد. بنابر آنچه مقامات ایرانی ادعا می کنند حوت سریعترین موشک ( اژدر ) دنیا می باشد که با سرعت ۱۰۰متر بر ثانیه حدود ۴ برابر سریعتر از سریعترین اژدرهای دنیا سرعت دارند و می توانند ناوهای هواپیمابر آمریکائی را هدف قرار دهند و این ناوها هیچونه دفاعی در مقابل این موشک ( اژدر) ندارند .
۶) موشک های سطح به سطح (SSM )
مو شک های زمین به زمین یا سطح به سطح موشک هائی هستند که از یک سکوی پرتاب ثابت و یا متحرک در سطح زمین و یا عرشه ناوها و کشتی های جنگی پرتاب شده و در نقطه ای دیگر از سطح زمین و یا دریا فرود آمده و هدف را منهدم می کند .
از نظر برد عملیاتی این موشک ها به موشک های برد کوتاه و متوسط (زیر ۳۰۰ کیلومتر) , تاکتیکی و قاره پیما
( با بردحداقل ۵۵۰۰ کیلومتر و حداکثر ۱۳۵۰۰کیلومتر) تقسیم می شوند.
موشک های قاره پیما را می توان به انواع سلاح های هسته ای و بیولوژیکی و شیمیائی مجهز کرد . و هدف از ساخت آن ضربه زدن به دشمن از راه دور می باشد . ساخت این نوع موشک ها خواب را از سیاستمداران و نظامیان ربوده ولی تاثیر زیادی در جلوگیری از جنگ و سیاست بازدارندگی دارد .
دقت این موشک ها قبلا کم بوده و برای ضربه زدن به اهداف بزرگ و شهرها ساخته می شد و به دلیل هزینه بسیار بالا برای هدف های کوچک کاربردی نداشتند ولی امروزه دقت آنها هم اقزایش یافته و قابلیت ضربه زدن به اهداف کوچک را هم دارند .
این موشک ها بسیار بزرگ و سنگین بوده به گونه ای که تا ۹۳درصد وزن آنها را سوخت تشکیل میدهد و بقیه قسمت ها کمتر از۷درصد را از نظر وزنی تشکیل می دهد. از این رو به سیستم های پیچیده الکترونیکی مجهز بوده تا دقت بسیار بالائی درهدف گیری داشته باشند.از آنها بیشتر برای حمل کلاهک هسته ای استفاده می شود . ( شکل شماره ۱۱ )
شکل شماره ۱۱- موشک قاره پیمای “Minuteman” ساخت آمریکا با برد ۶۸۰۰ کیلومتر
یکی ازویژگی های این موشک ها، سنگین و حجیم بودن آنها است. گفتنی است که در یک موشک قاره پیما (یا فضا پیما ) ۹۳درصد وزن آنها را سوخت و بقیه را اسکلت ، سیستم های الکترونیکی ، هیرولیکی و پنوماتیکی و کلاهک تشکیل می دهد. بر این اساس می توان قضاوت نمود که چرا از موشک های قاره پیما که به عنوان نقاله ی هوافضا استفاده می شوند، آنقدر بزرگ و توانمند طراحی شده اند .
نکته : همانطور که گفته خواهد شد در ابتدای پیشرفت صنعت موشکی این موشک ها برای اهداف نظامی ساخته شد ولی بعد تکنولوژی این موشک ها را آورده و برای ساخت موشک های فضائی (ماهواره بر و سفینه بر و… ) استفاده کردند . واز طرفی بعضی کشورها به بهانه توسعه صنعت فضانوردی موشک های فضائی ساخته و بعد برای استفاده نظامی به کار می گیرند .
۷) موشک های سطح به هوا ( SAM)
این موشک ها از روی زمین (یا دریا همانند عرشه کشتی ها و ناوها ) پرتاب شده و برای مقابله با تهدیدات هوائی و موشکی دشمن بکار می رود بنابراین بیشتر جنبه دفاعی و پدافندی دارند . یکی از معروفترین سامانه های پدافندی موشک سام می باشد . موشکهای سام مستقر در زمین می‌توانند از پرتابگرهای ثابت یا متحرک که چرخ‌دار هستند یا روی وسیله نقلیه قرار می‌گیرند شلیک شوند . سام‌های بزرگتر باید روی پرتابگرهای ثابت قرار گیرند اما معمولاً این امکان وجود دارد که روی پرتابگرهای متحرک نیز قرار گیرند یا یدک‌کشی شوند. انواع کوچکتر موشکهای سام می‌توانند توسط یک نفر حمل و شلیک شوند. اینگونه سام‌ها سامانه‌های ضد هوایی دستی (MANPADS) نام دارند. ( شکل شماره ۱۲ )
سامانه هائی نظیر S300 و S400 و… همگی در این راستا قرار می گیرند .
شکل شماره ۱۲ – موشک زمین به هوای سام-۲ یکی از سیستم‌های موشکی رایج سام در جهان
۸) موشک های هوا به زیر سطح (AUM)
اين موشك ها براي هدف قراردادن زيردريايي ها وازطرف هوا گردها شليك مي شوند . تا قبل از جنگ جهانی دوم مهمترین استفاده زیر دریائی ها حمله به شناورهای سطحی بود و بعد جنگ زیر دریائی ها , برای این منظور زیر دریائی ها از اژدرها و توپ هائی که داشتند استفاده زیادی می کردند . همچنین در سواحل دشمن نیرو نیز پیاده می کردند . در طی جنگ جهانی دوم هزاران کشتی و ناو متفقین توسط زیردریائی های آلمان غرق شد . بعد از جنگ جهانی دوم نیز با ساخته شدن زیر دریائی هائی که می توانستد روزها و هفته ها در اعماق دریاها باقی مانده و خود را از دشمن پنهان کنند و همزمان با قرار دادن موشک های هولناکی (بخصوص موشک های اتمی )در درون خود خطر زیر دریائی ها افزوده شد .
سلاح های ضد زیر دریائی از مین هائی که توسط ناوهای ضد زیر دریائی به اعماق آب فرو می رفت تا اژدرها و… هر روز گسترش یافت و امروزه هواپیماهای ضد زیر دریائی مانند : P-3 اوریون , S-3 Viking , F18 هورنت و… موشک های ضد زیر دریائی را برای نابودی زیر دریائی های دشمن مورد استفاده قرار می دهند .
شکل شماره ۱۳ – هواپیمای F18-Horent مجهز به موشک slam-Er در این تصویر قبل از پرتاب بالچه های موشک بسته است
۹) موشک های هوا به سطح ( ASM )
این موشک ها بیشتر از روی هواگردها (هواپیما و هلی کوپتر) و برای هدف قرار دادن اهداف زمینی (یا دریائی) از فاصله دور و منهدم کردن آن مورد استفاده قرار می گیرد.هدف آنها نیروهای دشمن , انبار مهمات , کشتی ها و ناوهای دشمن و…سایر اهداف درسطح زمین ودریا می باشد.بنابراین جزء سلاح های تهاجمی به حساب می آیند.
برد این نوع از موشک ها بین چند کیلومتر تا چند صد کیلومتر می باشد.انواع موشک های کوتاه برد به سبب سبکی به طور دائمی درهواگرد نصب می شوند ولی نوع دور برد را باید موقع استفاده بر روی هواگرد نصب کرد . هنگام نصب این موشک ها بر روی هواپیما باید دقت زیادی بشود تا عملکرد هواپیما مختل نشود . بعضی از انواع موشک های دور برد سیستم چند مرحله ای هم دارند .
برای هدایت این نوع موشک ها از سیستم هائی چون : سیستم مادون قرمز , علامت های Gps , هدایت راداری و لیزری استفاده می کنند . که هدایت راداری برای کشتی ها مناسب است و برای اهداف زمینی مناسب نیست .
نظر به این که هواگردهای مجهز به موشک های کوتاه برد مجبورند برای حمله به هدف ارتفاع زیادی کم کنند و کم کردن ارتفاع بسیار خطرناک است زیرا در معرض پدافند دشمن قرار می گیرند .
شکل شماره ۱۴ – موشک سطح به هوای AGM-65 Maverick
شکل شماره ۱۵ – خلبان هواپیمای Fairchild Republic A-10 در حال چک کردن موشک AGM-65 Maverick
۱۰) موشک های هوا به هوا ( AAM )
موشک های هوا به هوا همانطور که از اسمشان پیداست از روی یک هواپیمای جنگی برای منهدم کردن هواپیماهای جنگی دشمن و در نبردهای هوائی استفاده می شود و به دو نوع تقسیم می شود .
۱) موشک های کوتاه برد : موشک هائی با برد کمتر از ۳۰ کیلومتر (در محدوده دید )
۲) موشک های میان برد و دوربرد : با برد بیشتر از ۳۰ کیلومتر (فراتر از محدوده دید )
اغلب سیستم هدایت این موشک ها بر اساس اشعه ماورا قرمز (هدایت گرمائی ) می باشد . و بسیاری هم از هدایت راداری استفاده می کنند. هدایت راداری به دو گروه هدایت راداری نیمه فعال و هدایت راداری فعال تقسیم می شود .
الف ) هدایت راداری نیمه فعال : در هدایت راداری نیمه فعال موشک اطلاعات هدف را از هواپیمای مادر گرفته حسگر موجود در سرموشک اطلاعات بدست آمده از رادار هواپیمای مادر را تعقیب تا به هدف برخورد کند از این رو خلبان تا لحظه برخورد موشک به هدف باید روی هدف قفل کرده تا موشک به هدف برخورد کند و حتی نمی تواند از مانورهای فرار استفاده کند .
ب- هدایت راداری فعال : در هدایت راداری فعال موشک اطلاعات اولیه هدف را از هواپیمای مادر دریافت کرده و بعد رادار موشک فعال شده و تا لحظه برخورد به هدف به طور اتوماتیک توسط رادار خودش هدف را دنبال می کند و از این رو دست خلبان برای هر مانور دیگری باز می شود .
بعد از نبردهای هوایی درجنگ جهانی دوم، کلیه ارتشهای درگیر به اهمیت استفاده از نوعی سلاح پیشرفته‌تر با قابلیت رهگیری اهداف هوایی پی‌بردند. پس از پایان جنگ جهانی، ایالات متحده در زمینه ساخت موشکهای هوا به هوا سرمایه‌گذاری زیادی کرد و اولین نسل این موشکها را تولید نمود.
از نظر نظامی موفقیت در میدان جنگ (در روی زمین) بستگی به موفقیت در آسمان دارد کسی که بتواند آسمان ها را در اختیار خود بگیرد , نیروی زمینی اش هم موفق تر است. بنابراین جنگ هوائی اجتناب ناپذیر است.
جنگ هوائی نبرد بین جنگنده های دو طرف متخاصم است و موشک های هوا به هوا یکی از کلید های اصلی پیروزی در جنگ هوائی می باشد .
شکل شماره ۱۶ – هواپیمای F14 در حال شلیک موشک به اهداف دشمن
شکل شماره ۱۷ – موشک کوتاه‌برد ایم-۹ سایدوایندر ال بر روی بال هواپیمای F16
شکل شماره ۱۸ – موشک های ایم-۵۴ فونیکس بسته شده روی بال F-14
۷- موشک های بالستیک
همانطور که گفته شد تقسیم بندی های مختلفی برای موشک ها وجود دارد که یکی از آنها را کامل شرح دادیم .
از یک نقطه نظر دیگر موشک ها یا بالستیک هستند با کروز
۱) موشک بالستیک چیست ؟
موشک بالستیک (به انگلیسی: Ballistic missile) به موشک‌هایی می‌گویند که تا ارتفاع بسیار بالایی اوج می‌گیرند (که این قسمت راه با موتور روشن انجام میشود) و مابقی راه را با استفاده از نیروی جاذبه زمین به سمت هدف می‌روند که مانند یک سقوط آزاد البته با هدایت صحیح است. موشکهای بالستیک معمولاً ارتفاع بسیار بالایی می‌گیرند و برخی از موشکهای بالستیک که برد بسیار بالایی دارند حتی از جو زمین نیز خارج می‌شوند و با استفاده از ماشین ورود مجدد (RV) به جو بازمی‌گردند.
این موشک ها به نسبت سایر نسل های موشک برد بیشتری دارند و قدرت انفجاریشان هم بیشتر است و با کلاهکهای قویتر میتوان وسعت تخریب آنها را نیز افزایش داد. علاوه بر آن موشکهای بالستیک به خاطر ارتفاع پروازشان قابل رهگیری توسط هیچ هواپیمایی نیست. ( شکل شماره ۱۹ )
شکل شماره ۱۹ – طرز کار موشک چند مرحله ای بالستیک
۲) تقسیم بندی موشک های بالستیک از نظر برد پروازی
البته این نوع تقسیم بندی را می توانیم به همه انواع موشک تعمیم دهیم ولی معمولا این تقسیم بندی بیشتر مختص موشک های بالستیک است :
۱-۲)موشک جنگی کوتاه برد:به انگلیسی (Tactical ballistic missile)موشک هائی با میزان برد ۱۵۰تا ۳۰۰ Km
۲-۲)موشکهای بالستیک TBM : به انگلیسی(Tactical ballistic missile ) با میزان برد بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتر
۳-۲) بالستیک کوتاه برد SRBM: به انگلیسی( Short-range ballistic missile) با برد کمتر از ۱٫۰۰۰ کیلومتر
۴-۲) موشک بالستیک میانبرد MRBM : به انگلیسی (Medium-range ballistic missile ) با میزان برد بین ۱٫۰۰۰ تا ۳٫۵۰۰ کیلومتر
۵-۲ ) موشک بالستیک بلند برد IRBM : به انگلیسی (Intermediate-range ballistic missile ) با میزان برد ۳٫۵۰۰ تا ۵٫۵۰۰ کیلومتر
۶-۲)بالستیک قاره پیما ICBM : به انگلیسی (Intercontinental ballistic missile ) با برد بیشتر از ۵٫۰۰۰ Km
۸- موشک های کروز
سامانه موشکی کروز ,به انگلیسی( Cruise missile) نوعی هواگرد (وسیله ای که در هوا سیر می کند ) بی‌سرنشین هدایت شونده‌است که مسیر آن تا رسیدن به هدف قابل تغییر و هدایت است. در اغلب سامانه‌های کروز از نوعی موتور جت استفاده میشود در حالیکه موشکهای دیگر از موتور راکتی استفاده می‌کنند.
موشکهای کروز معمولاً تمام مسیر خود را در ارتفاع بسیار پائین (برای جلوگیری از تشخیص توسط رادارهای دشمن) و با سرعت تقریباً ثابت طی می‌کنند. تفاوت موشک کروز با پهپاد اینست که کروزها فقط به عنوان یک سلاح استفاده می‌شوند و کلاهک جنگی بخشی از بدنه آنهاست.
بنابر این موشک کروز نوع خاصی از موشک نیست بلکه طیف گسترده‌ای از موشکها ( نظیر استیکس روسی، کرم ابریشم چینی، اگزوست فرانسه و هارپون آمریکا) را در بر می‌گیرد.
۱) ویژگی‌ها موشک کروز
موشک کروز دارای چهار ویژگی زیر است:
۱- ۱ ) حرکت در طبقات پایین جو : ارتفاع موشک های کروز حداکثر ۳۰ کیلومتر ( یا ۱۰۰ هزار پا) می باشد که البته تا ارتفاع ۱۰۰ یا حتی ۵۰ متر هم پائین می آیند آنها مانند هواپیما از نیروی آئرودینامیکی استفاده می‌کنند.
۲-۱) تعغیر مسیر و ارتفاع : کروز در حین پرواز قادر به تغییر مسیر و ارتفاع است و می‌تواند این کار را به دفعات تکرار کند.
۳ –۱) برد موشک های کروز : موشک های کروز معمولا بردی بیشتر از ۵۰ کیلومتر دارد.ولی به ۳۰۰ کیلومتر نمی رسد .
۴-۱)هدایت خودکار : موشک های کروز به طور اتوماتیک تا رسیدن به هدف هدایت می شوند .
در یک پرواز عادی یکسره، موشک در تمام مسیر هدایت شده و حامل انواع مختلفی از سر جنگی است.
۲) سیستم های هدایت موشک های کروز
نکته مهم در مورد موشک کروز این است که این موشک به ساعت‌ها پرواز نیاز دارد. با این وضعیت با توجه به هدایت لختی اولیه این امکان وجود دارد که موشک صدها متر از مسیر منحرف شود. زیرا اگر چه با هدایت از این نوع لختی امکان انحراف برای موشکی که ده‌ها دقیقه پرواز میکند کم است، ولی برای موشکی که ساعت‌ها باید ادامه طریق دهد مناسب نیست. برای رفع عیب باید نوعی تصحیح در مسیر انجام شود تا در عمل مکمل هدایت اصلی آن باشد. انواع روش‌هایی که در سامانه‌های هدایت کروز مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت اند از:
۱-۲) سامانه انطباق متقابل پشت سر هم جغرافیایی : در این روش موشک با استفاده از اطلاعات دقیق توپوگرافی ( نقشه های تهیه شده از سطح زمین و پستی و بلندی هایش ) از زمین موقعیت خود را پیدا می کند .
۲-۲) سامانه CDS : اساس این سیستم بر اندازه گیری انعکاس امواج راداری در سطح زمین و یکسان نبودن آن در نقاط مختلف می باشد .
موشک دستگاهی دارد که نوع امواج راداری را تشخیص داده و مرتب با ارقام موجود در حافظه مقایسه می کند .
۳-۲) از طریق GPS : یکی دیگر از روش های موقعیت یابی از راه سیستم GPS می باشد .
۳) پنهان کاری موشک های کروز
موشک کروز برای مخفی ماندن از دید سیستم‌های راداری، دارای این خصوصیت‌ها است:
۱-۳) سطح مقطع کوچک : موشک های کروز سطح مقطع کمی دارد که ردیابی آن را برای سیستم‌های ضدموشکی راداری مشکل میکند.
۲-۳) کاهش حرارت تابشی : به خاطر استفاده از موتور توربوفن، حرارت کمی تابش میکند و در نتیجه امکان قفل حرارتی روی آن نیز کم است.
۳-۳) پرواز در ارتفاع پائین : موشک های کروز در ارتفاع کمی پرواز می کنند که این آنها را از دید رادارها پنهان می کند . پرواز در ارتفاع کم و نزدیک سطح زمین هر هواگردی را از دید رادارها پنهان می کند از این رو رد یابی این موشک ها با رادارهای معمولی بسیار مشکل می باشد . و از این رو جزء سلاح های استراتژیک محسوب می شوند .
۴) تقسیم بندی موشک های کروز
در مورد موشک های کروز هم تقسیم بندی های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها که شبیه موشک های بالستیک می باشد بر اساس سکوی پرتاب که از کجا پرتاب شده باشند به :
زمین پایه , هواپایه و دریا پایه تقسیم می شود .
البته تقسیم بندی های دیگری هم وجود دارد همچون : سر جنگی (نوع کلاهک ) , رادارها و سیستم های مراقبت و شناسایی و برد موشک ( کوتاه برد , میان برد و دور برد )
۵) مزیت ها و معایب موشک های کروز نسبت به بالستیک
موشک های کروز مزیت های زیادی نسبت به موشک های بالستیک دارند که تعدای از آنها را ذکر می کنیم :
۱-۵) دقت بالاتر : موشک های کروز به علت سیستم های بسیار پیچیده مسیریابی از دقت بسیار بیشتری در مقایسه با موشک های بالستیک برخوردارند . در حالی که دقت موشک های بالستیک حداکثر به ۱۰۰ متر می رسد دقت موشک های کروز به کمتر از یک متر هم می رسد .
۲- ۵) پنهان کاری : موشک های کروز بخاطر موتورهای توربوفن و پرواز در ارتفاع پائین ردیابی آنها را برای رادارهای دشمن و سیستم های ردیاب فوق العاده سخت می کند .
۳-۵) قابلیت پرواز در ارتفاع های متفاوت : موشک های کروز قادرند در ارتفاعات مختلف پرواز کرده و اهداف متحرک را در صورتی که تعغیر مسیر نیز بدهند پیدا کرده و نابود کند .
۴-۵) سرعت پائین : یکی از عیب های موشک های کروز سرعت پائین آنها می باشد که هدف قرار دادن آنها را توسط هواگردهای دشمن راحت می کند از این رو با روش های پنهان کاری که ذکر آن رفت این عیب خود را جبران می کنند .
۵-۵) مصرف سوخت بالاتر و برد کمتر : بدلیل ارتفاع کم موشک های کروز مصرف سوخت آنها بسیار بیشتر از موشک های بالستیک می باشد از این رو در اندازه ای بزرگ و .. تهیه نمی شوند و معمولا یرای کلاهک های اتمی و برد بالا مناسب نیستند .
۹- کشورهای برتر در زمینه های موشک های نظامی
امروزه همراه با فن آوری های دیگر فن آوری موشکی هم پیشرفت های زیادی داشته است. با توجه به اهمیت و کارایی موشک ها در جنگ های امروزی هر کشوری که دارای یک قدرت نظامی شناخته شده است در تلاش است فن آوری موشکی خود را مدرن تر و به روز تر کند به این دلیل که موشک یک ابزار مهم واقعی درجنگ های امروزی با توجه به محدودیت های انسانی و مالی است. امروزه با توسعه سلاح های هسته ای اهمیت موشک هایی که می تواند سلاح های هسته ای را در مسافت های زیاد حمل کنند بسیار بیشتر شده است. کشورهایی که دارای فناوری ساخت و پرتاب موشک با کلاهک هسته ای هستند عبارتند از: روسیه، ایالات متحده آمریکا، چین، بریتانیا، و فرانسه که با این حال، کشورهای دیگرجهان نیز به سمت ساخت موشک با فن آوری پیشرفته روی آورده اند.
اگر چه اطلاعاتی از این دست جزء اطلاعات نظامی می باشد و طبیعتا به دلیل محرمانه بودن و… این اطلاعات شفاف نیست ولی طبق اسناد و مدارک منتشر شده این کشورها به ترتیب قدرت های اول تا ۱۰موشکی هستند
۱)روسیه
روسیه دارای تنوع و تکنولوژی موشکی منحصر به فردی است. روسیه حداکثر امتیاز در فن آوری موشکی را دارد. روسیه دارای RS-24 است که مجهز به سلاح های هسته ای است. RS-24 می تواند تقریبا ۴ تا ۶ کلاهک را حمل کند.موشک RS-24 دارای برد ۱۰۵۰۰ کیلومتر است در حالی که وزنی معادل ۴۷۲۰۰ کیلوگرم دارد که شامل ۱۲۰۰ کیلوگرم محموله نیز می شود. تمایز دیگر، که روسیه را در فن آوری موشکی متمایز می کند توسعه موشک بین قاره ای R-36M است که این موشک طولانی ترین برد در جهان با محدوده هدف قرار دادن ۱۶۰۰۰ کیلومتری را دارد. هم اکنون روسیه در حال توسعه یک موشک بالستیک زیردریایی پرتاب است .
شکل شماره ۲۰ – موشک RS-28 یا “شیطان ۲ ” ساخت روسیه بزرگترین موشک هسته ای جهان با قابلیت تخریب کامل یک کشور
توضیحات تکمیلی شکل شماره ۱۹ : روسیه (Russia) زرادخانه‌ی هسته‌ای خود را با یک موشک بالستیک بین قاره‌ای عظیم و با برد زیاد که اختصاصا برای شکست سیستم‌های ضدموشکی طراحی شده، به روز کرده است. RS-28 یا شیطان ۲(سارمات) ، می‌تواند از قطب‌های زمین بگذرد و در یک شلیک، کل ایالت تگزاس (و یا کل کشور فرانسه یا انگلیس ) را نابود کند. این موشک خودش مجهز به سیستم دفاع موشکی است تا از حمله موشک های مهاجم از خود دفاع کند و ۲۴۵۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت داشته وزن آن ۱۰۰تن و در کلاهک ۱۰تنی آن ۱۰بمب اتمی جای می گیرد . قرار است تا آخر سال ۲۰۱۸ تکمیل شده و تا ۲۰۲۱ به مقدار انبوه تولید شود .
۲) ایالات متحده آمریکا
موشک LGM-30G به عنوان یکی از بهترین و قدرتمند ترین موشک های جهان بشمار می آید. موشک LGM-30G بردی معادلKm ۱۰،۰۰۰ با وزن تقریباKg ۳۴،۴۷۳ می تواند با سرعت Km/h۲۴۰۰۰پرواز کند.یکی دیگر از موشک مهم ایالات متحده موشک UGM-133 TridenT2 (نیزه سه شاخه D5) است که می تواند یک سلاح هسته ای با حداکثر برد ۱۱۳۰۰کیلومتر حمل کند. این یک موشک بالستیک زیردریایی پرتاب (SLBM) است. موشک UGM-133 Trident می تواند با سرعت ۱۳۰۰۰ مایل در ساعت (۲۱۰۰۰ کیلومتر در ساعت ) سفر کند.
شکل شماره ۲۱ – موشک LGM-30G ساخت آمریکا
۳)چین
دستیابی چین به سمت فن آوری موشکی و نوآوری در موشک دانگ فنگ A5 (با نام ناتو گزارش CSS-40) است که نسخه بهبود یافته از موشک قاره پیمای DF-5A است که بردی بیش از Km ۱۳،۰۰۰ دارد. این موشک می تواند در حدود شش کلاهک با وزنKg ۶۰۰ را حمل کند. چین همچنین دارای دانگ فنگ A31 (نام ناتو گزارش شده است CSS-9 MOD-2) است بردی بیش از Km ۱۱،۲۰۰ است که می تواند تنها یک بمب هسته ای حرارتیKt ۱،۰۰۰ را حمل کند .
شکل شماره ۲۲ – موشک DF-5B ساخت چین
۴)فرانسه
پس از آمریکا، روسیه و چین، فرانسه چهارمین قدرت موشکی جهان است. موشک M-51 ICBM ساخت فرانسه بردی معادل Km ۱۰،۰۰۰ را دارد و بهترین موشک ساخت فرانسه است.
۵)انگلیس
به طور عمده انگلیس در صنعت موشکی به شدت به ایالات متحده وابسته است و طرح های ساخت موشک به صورت مشترک با آمریکا در دستور کار دارد. انگلیس موشک های قاره پیمایی دارد که از طریق زیردریایی پرتاب می شود. موشک های در اختیار انگلیس بسیار متنوع و پیشرفته هستند.
۶)هند
نزدیک به دو دهه، هند در تلاش برای توسعه موشک های بالستیک خود با نام Prithvi-1 و pritvi-2 در ارتش هند و نیروی هوایی است. هند از تولید قابل توجهی از آگنی ۱ خبر داد که بردی معادل Km۷۰۰ و آگنی ۲ که حداکثر بردش تقریباKm ۲،۵۰۰ می باشد. در سال ۲۰۰۳، هند اعلام کرد تست آگنی III با بردKm ۴،۰۰۰ را با موفقیت انجام داده است. هند در سال ۲۰۱۴ آزمایش موشک بالستیک بین قاره ای V آگنی که با سوخت جامد بردی بیش از Km ۵،۰۰۰ را با موفقیت انجام داد
۷) اسرائیل
اسرائیل دارای صنعت موشکی گسترده است که شامل موشک های بالستیک و کروز است. اسرائیل همچنین دارای یک صنعت دفاع موشکی است. در سال ۱۹۶۰،جریکو از سری موشک های بالستیک با کمک فرانسه در اسرائیل تولید شد . موشک جریکو-۱، یک موشک بالستیک کوتاه برد است .جریکو-۱ دارای بردی معادل Km۵۰۰ است.درسال ۱۹۷۰،اسرائیل همچنین ازساخت موشکJercho-2 خبرداد که بردی ازحدود۱،۵۰۰تا۱۸۰۰کیلومتردارد.
۸) پاکستان
در سال ۱۹۹۰، پاکستان موشک های بالستیک M-11 را از چین خریداری کرد که برد ۳۰۰ کیلومتری داشت.در اواخر سال ۱۹۹۰، پاکستان با کمک چین M-11 را توسعه داد و بردش را به km۷۵۰ رساند و نام آن راشاهین-۱ گذاشت. همچنین تعداد کمی از موشک های بالستیک دونگ از کره شمالی خریداری کرد. این موشک های بالستیک دونگ بردی معادل km ۱،۵۰۰دارند. پاکستان موشک “غوری آن” را که در آوریل ۱۹۸۸ و در آوریل سال ۱۹۹۹ از روی موشک دونگ مهندسی معکوس کرده بود رونمایی کرد و هنوز در حال توسعه “غوری-۲” است که تا برد حدود ۲۳۰۰ کیلومتر آزمایش کرده است. غوری-۳ و شاهین-۲ نیز در حال ساخت هستند .
۹) ایران
در مورد تحولات فن آوری موشکی , ایران یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه است که هم فناوری موشکی را بومی کرده و هم تکنولوژی پیشرفته ای را در اختیار دارد. ایران موشک های کوتاه برد را توسعه داده است. ایران همچنین شهاب-۱ (برد ۳۰۰ کیلومتر) و شهاب ۲ (برد تقریبا ۵۵۰ کیلومتر) را توسعه داده است.موشک شهاب ۳ ، که دارای برد وسیعی تا ۱۳۰۰ کیلومتر، نیز به واحد سپاه پاسداران در وضعیت عملیاتی تحویل داده شد. همچنین برخی از گزارش ها در خصوص توسعه شهاب ۴ و کوثر و موشک های بالستیک قاره پیمای دیگر وجود دارد. در ۲۰ اکتبر سال ۲۰۰۴، ایران از آزمایش موفقیت آمیز شهاب ۳ با ۲۰۰۰ کیلومتر خبر داد اما در حال حاظر پیشرفته ترین موشک ایران عماد و سجیل می باشد .
شکل شماره ۲۳ – موشک عماد دقیق ترین موشک ایران با برد ۲۰۰۰ کیلومتر
شکل شماره ۲۴ – همه موشک های ایران با برد آنها
۱۰) کره شمالی
کره شمالی برنامه توسعه موشکی خود در ۱۹۷۰آغاز کرده است. در سال ۱۹۸۴، کره شمالی موشک اسکادبی (Scud– B) را مهندسی معکوس کرد , و تا برد ۳۰۰ کیلومتر رساند . همچنین کره شمالی موشک اسکادسی (Scud– B) با برد ۵۰۰ کیلومتر و (Scud– D) با برد ۸۰۰ کیلومتر تا ۱۳۰۰کیلومتر را توسعه داد. کره شمالی همچنین صادر کننده موشک به کشورهای مختلف مانند پاکستان، ایران و مصر است.کره شمالی هنوز هم در حال توسعه موشک های Taepo دونگ-۲(Dong 2) و No-Dong 2 است.
۱۰- موشک های فضائی
تا اینجا هر چه در باره موشک توضیح دادیم , یا موشک های نظامی تهاجمی بود و یا موشک هائی پدافندی بود که آن هم در خدمت جنگ بود . ولی برای رسیدن به فضا هم نیاز به موشک می باشد . موشک هائی که قابلیت رفتن به فضا و قرار دادن ماهواره و سفینه و کاوشگر به فضا ( از مرز فضا تا … ) را دارند, موشک های فضائی نامیده می شوند . در این قسمت راجع به موشک های فضائی توضیح می دهیم . ( تاریخچه موشک های فضائی روسیه )
۱) از موشک های نظامی تا موشک های فضائی
اساس کار موشک های فضائی ( یعنی موشک هائی که به فضا می روند ) دقیقا شبیه موشک های بالستیک چند مرحله ای (معمولا ۳ مرحله ای) نظامی می باشد با این تفاوت که هم بسیار بزرگترند و هم کلاهک آنها ( ماهواره , کاوشگر , سفینه فضائی و…) دیگر به زمین برنمی گردد بلکه در فضا قرار می گیرد . همان موشک های قاره پیمای دور برد با کمی تعغیر به موشک های فضائی تبدیل می شوند .
در اصل صنعت موشک سازی از ابتدا در خدمت اهداف نظامی بود و بعد که نیاز به تسخیر فضا پیدا شد همان ها را به موشک های فضائی تبدیل کردند ( تکنولوژی فضائی هم فقط در خدمت صلح نیست بسیاری از ماهواره ها و… که به فضا می فرستند در اصل استفاده نظامی و جاسوسی دارد )
۲) چگونه موشک های نظامی به فضائی تبدیل شدند
نخستین استفاده از موشک های قاره پیمای نظامی برای اهداف نظامی توسط روس ها انجام شد . در دوران جنگ سرد روس ها ( اتحاد جماهیر شوروی سابق ) برای حمل کلاهک های هسته ای به فاصله دور نیاز به موشک های بزرگ و سنگینی داشتند ( زیرا کلاهک های اتمی در ابتدا بسیار بزرگ و سنگین بود) بنابراین موشک های بالستیک قاره پیما “سری R-7 “ را تولید کردند و بعد توسعه دادند .
بعد از آن که کلاهک های اتمی سبک تر شدند و دیگر نیازی به “R-7” نبود . در دورانی که مسابقه تسخیر فضا بین شوروی و آمریکا شروع شد همان موشک های “R-7” با تعغیرات کوچکی به موشک های فضائی تبدیل شدند ولی همچنان تکمیل آن برای استفاده های نظامی ادامه داشته و دارد .
بنابراین از سری خانواده “R-7” هم به منظور فضائی استفاده می شد هم به منظور نظامی
شکل شماره ۲۵ – همه موشک های خانواده R-7
۳) تکامل خانواده “R-7”
اولین باری که شوروی از R-7 برای اهداف فضایی استفاده کرد به سال ۱۳۳۶ برمی گردد و همین سری از موشک بود که اولین انسان رو به فضا فرستاد. با این که بیشتر از ۵۰ سال از این موشک می گذرد ولی جوان ترین عضو این خانواده یعنی موشک سایوز (حامل سفینه سایوز ) هنوز هم برای ارسال انسان به فضا استفاده می شود .
معروفترین آنها موشک Sputnik ( اسپوتینگ ) می باشد که اولین ماهواره را به نام “اسپوتنیک-۱” در مدار قرار داد و آغازی شد برای عصر فضا , بعد از آن موشک های دیگری از همین خانواده ساخته شد به نام های :
Vostok , Luna Molniya , Soyuz , Voskhod ,و…. که البته همه روسی هستند .
شکل شماره ۲۶ – موشک Vostok
۴) موشک های فضائی چگونه پرتاب می شوند
همانطور که گفتیم اساس کار موشک های فضائی بسیار شبیه موشک های بالستیک هستند . این نوع موشک ها در اختیار سازمان های فضائی همچون : NASA (سازمان فضائی آمریکا ) , ESA (آژانس فضایی اروپا ) , سازمان فضایی فدرال روسیه و… سازمان فضایی ایران , می باشند . که از سکوهای پرتاب مخصوص به فضا پرتاب می شوند . بعلت حجم و بزرگی و گستردگی این نوع موشک ها برای کاستن حرارت ناشی از پرتاب موشک در زیر محل پرتاب موشک مقدار بسیار زیادی آب پاشیده می شود ( شکل شماره ۲۷ )
شکل شماره ۲۷ – بخاری که هنگام پرتاب فضاپیما در اطراف پخش میشود، دود ناشی از سوخت نیست بلکه بخار حوض آبی است که در زیر فضاپیما قرار میدهند تا با کاهش شوک صوتی از انفجار فضاپیما جلوگیری کنند
بعد از این که تمام بخش های موشک جدا شد و کلاهک موشک به فضا رسید اگر ماهواره بود ( بعد از دادن سرعت لازم که توسط موشک های کوچک خود ماهواره تامین می شود ) در مدار قرار می گیرد و اگر فضا پیما بود . با دادن سرعت فرار(۱۱کیلومتر در ثانیه )به فضای بین سیاره ای یا ستاره ای فرستاده می شود .
نکته : بعد از این که سفینه از محدوده جاذبه زمین خارج شد برای سفر به فضای بین سیاره ای دیگر نیازی به نیروی پیشران ندارد . با این وجود در مورد سفینه هائی که به ماه می روند و برمی گردند نیروی پیشرانی برای تعغیر مسیرهای کوچک و بازگشت از ماه و… مورد نیاز است که به این منظور موتورهای موشکی در داخل سفینه یا کاوشگر و… پیش بینی شده که نیروهای پیشران کوچکی تولید می کند .
۵) ایستگاه فضائی چیست ؟
ایستگاه های فضائی ماهواره هائی هستند که به دور زمین می چرخند و بر خلاف ماهواره های دیگر دارای امکاناتی برای زندگی چند فضانورد در فضا هستند تا بتوانند آزمایشات مربوط به فضا و سایر خدمات مربوط به دانش فضانوردی را انجام دهند . نام این ماهواره ها ایستگاه فضائی است و بزرگترین آنها ایستگاه فضائی بین المللی می باشد . ( در مورد ایستگاه های فضائی در قسمت های بعد مفصل توضیح می دهیم ) ( شکل شماره ۲۸ )
شکل شماره ۲۸ – ایستگاه فضائی بین المللی
۶) شاتل چیست و چگونه پرواز می کند ؟
موشک هائی که به فضا می روند دیگر برنمی گردند ولی برای رفت و آمد به ایستگاه های فضائی باید یک وسیله ساخته شود که بتواند فضانوردان و وسائل مورد نیاز آنها را به فضا برده و برگرداند به این منظور نیاز به یک وسیله فضائی حس می شد که بتواند برود و برگردد . (در مورد شاتل ها در قسمت های بعد مفصل توضیح می دهیم)
شاتل ها وسیله ای شبیه هواپیما هستند که روی آنها موتورهای موشکی پیشران نصب شده برای رفتن به فضا از موشک های قدرتمند چند مرحله ای استفاده می شود ولی برگشت آنها به کمک موتورهای پیشران خود شاتل انجام می شود و بعد با استفاده از جاذبه زمین وارد جو شده و بعد از آن مانند یک هواپیمای معمولی پرواز کرده و روی باند فرود می نشیند .
پس از ۲ سانحه مرگبار، ناسا فضاپیماهای شاتل را در سال ۲۰۱۰ بازنشسته کرد. امروزه فضاپیماهای سایوز روسی تنها وسیله اعزام فضانوردان به فضا هستند.
شکل شماره ۲۹ – نمایی از فضاپیمای کلمبیا در حال جدا شدن از پایگاه فضایی جان اف کندی و پرتاب به فضا
۱۱- کشف باروت
موشک و صنعت موشک سازی بیش از هزار سال سابقه دارد . موشک های اولیه با باروت کار می کردند بنابراین قبل از توضیح در مورد تاریخچه موشک در مورد تاریخچه کشف باروت توضیح می دهیم .
۱) باروت و تعغیر میدان جنگ
اولین ماده ای که به عنوان ماده منفجره استفاده شد باروت بود که چینی ها مدعی کشف آن هستند ( در سده نهم میلادی و حتی و قبل از آن ) ولی هیچ شواهدی ندارند . حتی مارکوپولو که ۱۵ سال در دربار کوبلای خان به سر می برد هیچ گزارشی در مورد کشف و استفاده از باروت ننوشته است .
ولی شواهدی دیگر نشان می دهد که از دیرباز (۷۷۰-۲۵۶ ق م.) چینی ها به دنبال ساختن قرص هائی بودند که به آن “قرص دان “ می گفتند و اعتقاد داشتند که این قرص ها به انسان زندگی جاوید می دهد و کسانی که این قرص ها را می ساختند “دان ساز” نامیده می شدند . اگر چه قرص های دان به چینی ها زندگی جاوید نبخشیدند ولی دانش و کوششی که دان سازها در این راه به کار بردند دانش شیمی را در چین رونق بخشید و ناخواسته منجر به کشف باروت شد .
حسن الرماح، تاریخ‌نگار عرب نیز که در سده سیزدهم میلادی می‌زیسته از کاربرد مواد آتش‌زا در میان سپاهیان سوریه و مصر خبر داده است. به گفته او مواد آتش‌زا از طریق هند و چین به ممالک عربی رسیده و در چندین جنگ از جمله رویارویی مغول‌ها و مصری‌ها نیز به کار گرفته شده است.
در سال ۱۲۴۲ میلادی راجر بیکن کشیش انگلیسی ابتدا توانست نیترات پتاسیم را که از اجزاء اصلی باروت بود تقطیر کرده و سپس فرمول زیر را برای باروت بدست آورد : از ۲/۴۱% نیترات پتاسیم، ۴/۲۹% کربن و ۴/۲۹% گوگرد
بعد از این اروپائیان به فوائد باروت پی بردند و ساخت سلاح هائی مانند توپ و تفنگ توسط اروپائیان شدت گرفت و عصر سلاح های گرم شروع شد . کشف باروت و به دنبال آن سرنوشت جنگ ها را دگرگون کرد .
۲) باروت اختراع مسلمانان
مدارکی در دست است که راجر بیکن انگلیسی که شرح آن رفت مخترع باروت نبوده بلکه مسلمانان باروت را اختراع کردند . و راجر بیکن (مخترع باروت همان کشیش انگیسی که شرح آن گذشت ) از یک نسخه قدیمی که از مسلمانان بدستش رسیده بودفرمول باروت را پیدا کرده و ساخته بود . او نیز مانند مانند آلبرت کبیر (بزرگترین فیلسوف آلمان متولد ۱۱۹۳ تا ۱۲۸۰) آن را از نسخه قدیمی ای که از مسلمین به دستش افتاده بود ترجمه کرد. این کتاب در قرن ۱۳ میلادی توسط مسلمانان نوشته شده و در آن فرمول ساخت باروت و توپ را به طور کامل شرح داده و “رینو” و “فاوه” و پیش از آن دو “كازیری” و “آندره” و “ویاردو” ( این افراد مورخ و نویسنده هستند ) این مطلب را ثابت كردند.
دو نفر نویسنده فوق الذكر( “رینو” و “فاوه” ) مانند دیگران ابتدا خیال می كردند كه مخترع باروت، چینی ها هستند. ولی در مقاله ای كه در سال ۱۸۵۰میلادی منتشر كردند از این عقیده برگشته و از روی اسناد و كتاب های خطی جدیدی كه بدستشان رسیده بود، فاش كردند كه مخترع این ماده مهمی كه وضع جنگ ها را در كل تاریخ ، بكلی تغییر داد, مسلمانان بوده اند. این دو نویسنده می نویسند: چینی ها توانستند شوره باروت را كشف كنند و در كارهای صنعتی در آتش آن را بكار ببرند. ولی باروتی كه وسیله پرتاب كردن است را مسلمانان كشف نمودند و اسلحه گرم، اختراع مسلمین است.
در یادداشت های “كوند” كه از روی كتاب های خطی برداشته و ترجمه نموده است؛ آمده است: “در سال ۱۲۰۵ میلادی كه امیر یعقوب، یكی از سرداران یاغی خود را در شهر مهدیه در افریقا محاصره كرده بود؛ بوسیله آلات مختلف و توپ هایی كه نظیرش تا آن زمان دیده نشده بود، به برج و باروی شهر حمله برد و هر یك از این آلات و توپ های آتشین، مقدار زیادی سنگ و آهن به وسط شهر پرتاب می كرد.”
در تاریخ ابن خلدون در مورد بربر صریحاً ذكر شده كه “توپ” توسط مسلمانان، در محاصره بكار می رفته است. او می نویسد: “همین كه سلطان ابو یوسف شهرهای مغرب را فتح كرد تصمیم گرفت شهر سجلماسه را نیز(سال ۶۷۲ هجری- ۱۲۷۳میلادی) از دست بنی عبدالواد كه بر آنجا حكومت می كردند، بگیرند. بدین منظور در رجب سال ۷۲ لشگر بدانجا كشید و در حالیكه مردم مغرب از “زنانة” و عرب و بربر همراه او آمده بودند بپای دیوار شهر مزبور رسید و در آنجا آلات محاصره را نصب كرد كه در میان آنها منجنیق، عراده و هندام نفت بوده است. و آنچنان بود كه مخزن و منبعی داشت كه آنرا پر از ریزه های آهن می كردند و پشت سر آن را بوسیله باروت آتش می نمودند. در این هنگام با نیروی شگفت انگیزی، ریزه های آهن را در هوا پرتاب می كرد.
در تاریخ آلفونس یازدهم می نویسد: “مراكشی ها از میان شهر، مواد محترقه و سوزنده بطرف لشگر پرتاب می كردند. از آن جمله گلوله های بزرگی بود از آهن كه هر كدام بزرگتر از سیب بود و این ها تا مسافت زیادی از شهر می رفت. كه برخی از بالای سر لشگریان رد می شد و برخی در میان لشگریان می افتاد”.
گوستاولوبون در تمدن اسلام و عرب می گوید: اگر برخی تركیبات باروت ـ نیترات پتاسیم ـ را چینی ها ساختند و به كار برده اند؛ اما این مسلمین بودند كه نمك باروت را به عنوان ماده ای منفجره اختراع كردند كه می توانست گلوله های توپ پرتاب كند. بعد انگلیسی ها این مطلب را از آنها گرفتند و پس از آن به بقیه ی اروپا رسید.
۳) اولین موشک های باستانی ( چینی ها )
در سال ۱۲۳۲ مغولان شهر کای فنگ فو را در شمال چین محاصره کردند و مردم شهر با تیرهای آتشین که در واقع لوله های پر از باروت بودند از خود دفاع کردند و توانستند محاصره شهر را بشکنند . این نخستین گزارش در تاریخ از استفاده از موشک می باشد . بر طبق یک دست نوشته قدیمی این موشک ها صدائی همانند رعد تولید می کردند و مسافت زیادی می پیمودند .
الحسن‌الرماح متفکر سوری، در کتاب‌های خود “جنگ سواره و ماشین‌های جنگی” که در حدود سال ۱۲۸۰ میلادی نگارش شده‌اند طرز ساختن باروت و موشک را با عنوان «تیرهای چینی» توضیح داده‌است. همچنین در کتاب مورخ آلمانی نوشته شده در سال ۱۲۸۵ میلادی، به موشک اشاره‌هایی شده‌است. مورآروتی، مورخ ایتالیایی نیز شرح میدهد که چگونه به هنگام محاصره‌ی چیوزیا (در نزدیکی ونیز) در سال ۱۳۷۹ میلادی یک قلعه‌ی تدافعی با موشک باروتی به آتش کشیده شد و آخرین مقاومت‌ها را در هم شکست.
شکل شماره ۳۰ – نقاشی از موشک های چینی ها که برعلیه مغولان به کار گرفته شد
۱۲- اولین استفاده ها از موشک در دوران جدید
تاریخ نویسان دوران های تاریخی را به چند دوره تقسیم می کنند : دوران باستان یا کلاسیک ( ۳۶۰۰ قبل از میلاد تا ۵۵۰ میلادی ) , دوران پساکلاسیک یا قرون وسطی ( ۵۵۰ تا ۱۵۰۰ میلادی ), دوران جدید نخستین ( ۱۵۰۰ تا ۱۷۵۰ میلادی ) , دوران جدید میانی ( ۱۷۵۰ تا ۱۹۱۴ ) و دوران معاصر از ۱۹۱۴ تا کنون
در اینجا ما تاریخچه موشک را در دوران جدید و اولین استفاده از موشک را در آن دوران شرح می دهیم .
۱) شکست ارتش انگلیس با موشک های هندی
در نیمه دوم قرن ۱۸ ارتش انگلیس شهر «سرنگاپاتام»در هند را به محاصره خود در آورده بود و فرمانده ارتش هند شاهزاده حیدر علی و پسرش «تیپوسائب» بودند . که در مقابل ارتش انگلیس می جنگیدند .
در جریان جنگ (شاهزاده حیدر علی) طرح خارق العاده ای ابداع کرد که توسط پسرش «تیپوسائب» اجرا شد این طرح ساختن یک راکت (موشک بدون هدایت ) بود که از این اجزا ساخته شده بود :
۱) قسمت انفجاری و سر راکت یک لوله از جنس آهن فشرده به طول ۱۸اینچ (۴۵ سانتیمتر) و قطر۱/۵ اینچ( ۷۵/۱۲سانتیمتر ) بود که خرج انفجاری آن از باروت بود .
۲) یک چوب از جنس بامبو که حدودا ۵/۲ متر به انتهای راکت متصل می شد.و باعث تعادل راکت در پرواز می شد.
بنابر این طول راکت جمعا به ۳ متر و وزن آن هم ۵ کیلوگرم می شد . برد راکت به ۵/۱ کیلومتر می رسید .
این نخستین موشک و استفاده از موشک در جنگ بود .
نیروهای حیدرعلی ۵۰۰۰ راکت به طرف انگلیسی ها شلیک کردند و ارتش انگلیس در جریان این جنگ شکست سختی خورد و محاصره شهر در هم شکسته شد. هنوز هم انگلیسی ها از این که در آن زمان تحقیقات و فعالیت چشمگیری در زمینه ساخت موشک و راکت نداشتند به عنوان یک اشتباه و غفلت تاریخی یاد می کنند .
۲) ساخت اولین کارخانه موشک سازی
در جریان جنگ تعدادی از راکت های حیدرعلی به دست یکی از افسران انگلیسی به نام «سرویلیام کونگرو» افتاد که پس از بازگشت از هند(در سال ۱۷۷۰)جهت بررسی به انگیس سپرده شد . دولت انگلیس تا سال ۱۸۰۴ به این پروژه اهمیتی نداد و در سال ۱۸۰۵(احتمالا بخاطر شروع جنگ با فرانسه ) انگلیسی ها با مهندسی معکوس توانستند سر از راز این موشک ها در آورند و کارخانه موشک سازی وول ویچ (یکی از محلات لندن درجنوب گرینویچ) را ساخته و به تولید انبوه موشک بپردازند «سرویلیام کونگرو» هم رئیس کارخانه شد.و نام موشک را هم « کونگرو» نهادند . که ساختمان آن بسیار شبیه همان موشک هندی حیدر علی بود .
یکسال بعد, برد موشک های کونگرو به ۱۸۰۰ متر و وزن آن به ۲۴پوند ( حدود ۱۱ کیلوگرم ) رسید و بعد با ارتقاء آن بددش به ۷/۳ کیلومتر رسید و در سال ۱۸۰۶ رسما در جنگ علیه ناپلئون به کار گرفته شد . ( ارتش انگلیس با پرتاب ۴۰۰۰ راکت شهر بولونی فرانسه را به ویرانه تبدیل کرد )
شکل شماره ۳۱ – سرویلیام کونگرو رئیس اولین کارخانه موشک سازی
۱۳- پیشگامان صنعت موشک سازی
در این قسمت می خواهیم به زندگی و کارهای افرادی بپردازیم که نقش موثری در پیشرفت صنعت موشک سازی داشتند .
۱) کنستانتین تسیلوفسکی ( روسیه )
کنستانتین تسیلوفسکی در سال ۱۸۵۷ در غرب روسیه متولد شددر سال ۱۸۸۳در حالی که معلم مدرسه بود ثابت کرد که موشک ها در خلانیز می توانند حرکت کنند. در سال۱۹۰۳(سال اختراع هواپیما) اولین مقاله خود را در مورد مسافرت های فضائی با ساخت موشک های فضائی که با سوخت هیدروژن مایع یا نفت سفید کار می کردند و اکسیژن مورد نیاز خود را حمل می کردند , منتشر کرد .
طرح های او خارق العاده بود مسائلی همچون : دریچه هائی برای کنترل سوخت که به اتاق احتراق می رود , پره هائی در دهانه خروجی برای کنترل مسیر موشک , نحوه حفاظت موشک در مقابل نیروهای شتاب دهنده و همچنین پیشنهاد دو جداره کردن اتاقک تحت فشار برای حفاظت در مقابل شهاب ها را پیشنهاد کرد .
او محاسبه کرد که برای فرار از جاذبه زمین و رسیدن به سرعت فرار باید موشک های چند مرحله ای ساخته شود. او حتی طرح ماهواره ها و ایستگاه های فضائی را هم پیشنهاد کرده بود و تا جائی پیش رفت که گفت : شهرک های فضائی با جاذبه مصنوعی می توان در فضا ساخت و غذا و آب و اکسیژن را از همان فضا در محیط های کاملا بسته بدست آورد . در سال ۱۳۳۵در حالی وفات یافت که از او ۵۰۰۰ اثر در زمینه های تکنولوژی ساخت موشک و دانش فضانوردی بجای ماند . تحقیقات او کمک زیادی به آلمان ها در راه ساخت موشک V2 کرد .( شکل شماره ۳۲ )
شکل شماره ۳۲ – کنستانتین تسیلوفسکی
۲) رابرت رابرت گدارد
رابرت هاچینگز گُدارد (به انگلیسی ( Robert H. Goddard زاده ۵ اکتبر ۱۸۸۲ , درگذشته ۱۰ اوت ۱۹۴۵ استاد و دانشمند آمریکایی (استاد، مهندسی هوافضا، فیزیک‌دان، مخترع) فارغ التحصیل دکترا از دانشگاه کلارک در آمریکا بود .( شکل شماره ۳۳ )
شکل شماره ۳۳ – رابرت گدارد
در خلال جنگ جهانی اول توانست موشکی شبیه بازوکا با سوخت جامد تولید کند . درسال ۱۹۱۹کتابی با نام “ روش رسیدن به بالاترین ارتفاعات “نوشت و دو سال بعد اولین آزمایشات خود را با سوخت مایع آغاز کرد.تا سرانجام توانست در ۱۶مارس۱۹۲۶ اولین موشک سوخت مایع را بسازد. و با موفقیت آن را پرتاب کند .
موشک با اکسیژن مایع و بنزین کار می کرد و تا ارتفاع۵ /۱۲متری بالا رفت و به سرعت ۱۰۰کیلومتر درساعت رسید . و ۵۶ متر دورتر از سکوی پرتاب فرود آمد .
بعد آزمایش های خود را ادامه داده و بین سال های۱۹۳۰تا ۱۹۳۵توانست سرعت موشک هایش را به ۵۵۰ مایل درساعت ( ۸۸۵ کیلومتر در ساعت) برساند . او بر خلاف تسیلوفسکی بیشتر اهل آزمایش بود .
در آمریکا عده کمی اهمیت کارها و آزمایشات او را درک کردند.در ماه مه۱۹۳۵در ایستگاه موشکی خوددرنیو مکزیکو توانست موشک را به ارتفاع ۲۳۰۰متر و سرعت ۱۱۰۰کیلومتر در ساعت برساند. موشکی که ساخته بود دهانه خروجی اش با پره هائی کنترل می شد که مجهز به ژیروسکوپ بود و از اختراعات رابرت گدارد در صنعت موشک سازی بود .
موقعی که در۱۰ اوت ۱۹۴۵ میلادی در سن ۶۲ سالگی وفات یافت بیش از ۲۱۴ اختراع از او به یادگار ماند .
مرکز پرواز فضایی گدارد که در سال ۱۹۵۹در مریلند تأسیس شد نیز به یاد او نامگذاری شده‌است. همچنین کتابخانه‌ای در دانشگاه کلارک به نام کتابخانه گدارد نامگذاری شد. یکی از دهانه‌های ماه نیز بنام دهانه گدارد نامگذاری شده‌است.
۳) فون براون
ورنر ماگنوس ماکسیمیلیان فرای هر فون براون (۱۹۱۲-۱۹۷۷) دانشمند آلمانی عضو اس اس و از پیشگامان موشک سازی در جهان بود . او پدر صنایع موشک سازی در جهان به حساب می آید .
فون براون برای مدت مدیدی آرزوی ساخت فضاپیما را در سر داشت و به همین دلیل به عضویت حزب نازی در آمد و تبدیل به یکی از مهره‌های کلیدی SS شد. پس از آن بود که هیتلر پول، امکانات و نیروی کار لازم را در اختیار وی گذاشت تا V-2 را بسازد. موشکی که در اواخر جنگ جهانی دوم، لندن و بسیاری شهرهای اروپایی را در ترس و وحشتی بی سابقه‌ای فرو برد.
فون براون در جریان جنگ جهانی دوم و پیش از آن در صنایع و تحقیقات موشکی آلمان کار می‌کرد و موشکهای V1 و V2 از نتایج کارهای او و همکارانش بود.
پس از جنگ جهانی دوم آمریکایی‌ها صاحب تعداد زیادی موشک V-2 شده بودند که غنیمت جنگی متفقین از کارخانه‌ها و زرادخانه‌های آلمانی بود. آنها این موشکها را همراه با فون براون و شماری از همکارانش پنهانی به آمریکا منتقل کردند و در سال ۱۹۴۶ و پس از اتمام جنگ جهانی دوم، فون براون تبدیل به یک دانشمند موشکی آمریکایی شد و در زمینه ساخت موشکهای بالیستیک قاره‌پیما کار کرد.
با بنیان‌گذاری ناسا، فون براون به ناسا رفت و نقش اصلی در تعیین اهداف فضایی آمریکا و موفقیت پروژه‌های فضایی این کشور داشت.
۱۴- نخستین موشک های مدرن از جنگ جهانی دوم تا زمان حال
موشَک هدایت‌شونده یا به اختصار موشک نوعی سامانه تسلیحاتی خودکششی هدایت‌شونده است. موشکهای مدرن نخستین بار در جنگ جهانی دوم پدیدار شدند. موشکها موجب یک دگرگونی انقلابی در تقریباً همه جنبه‌های فعالیت‌های نظامی شدند و به ویژه ماهیت نبردهای هوایی و دریایی، پشتیبانی نزدیک هوایی و جنگ هوایی استراتژیک را دگرگون ساختند. هرچند بمب‌های اتمی کشتار جمعی در مقیاسی بسیار گسترده را ممکن ساختند ولی موشکهای بالستیک قاره‌پیمای مسلح به کلاهک اتمی بودند که روشی مطمئن را برای شلیک بمب‌های اتمی مطرح کردند.
۱) موشک V2
موشک V2 ، موشک بالیستیکی بود که در جنگ جهانی دوم در آلمان ساخته شده و برای بمباران استراتژیک اهداف متفقین به کار رفت. این موشک که با سوخت مایع کار می‌کرد اولین نمونه موشک بالیستیک بود که توسط بشر ساخته شد. (موشکهای بالیستیک به موشکهای دوربردی گفته میشود که از جو زمین خارج شده و بقیه مسیر را بدون سوخت و بر اساس قوانین بالیستیکی طی می‌کنند تا دوباره به جو زمین برگشته و بر سر هدف خود فرود آیند.) به این ترتیب V2 اولین شیء ساخته شده به دست انسان بود که از جو زمین خارج می‌شد. موشکهای V2 هرکدام ۱۴ متر طول داشتند و ۹۰۰ کیلوگرم ماده‌ی منفجره حمل می‌کردند. نخستین V2 در ۸ سپتامبر ۱۹۴۴در لندن فرود آمد و با ایجاد گودالی به قطر ۱۰ متر، ۳ نفر را کشت و ۲۲ نفر را مجروح کرد. برخلاف حملات هواپیماهای بمب‌افکن و یا حتی موشک کروز , V2 این موشک جدید بدون هیچ هشدار قبلی در شهرهای هدف فرود می‌آمد. از زمان شلیک تا برخورد به هدف فقط ۵ دقیقه طول می‌کشید. حرف «V» در نام این موشک، حرف نخست کلمه‌ی آلمانی «فرگلتونگس‌وافن» (Vergeltungswaffen) به معنی «سلاح انتقام» است. موشک V2 آخرین امید آلمانی‌ها برای ضربه زدن به دشمن بود.
V2 نخستین پرواز آزمایشی خود را در اکتبر ۱۹۴۲ انجام داد. بین سال‌های ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۵ نیروی هوایی بریتانیا و آمریکا طی ۶۸٬۹۱۳ حمله هوایی بیش از ۱۲۲هزار تن مواد منفجره را علیه مکان‌های ساخت و شلیک موشکهای V1و و V2استفاده کردند تا جلوی ادامه ساخت و شلیک این موشکها را بگیرند، این حملات نقش مؤثری در کاهش تولید و استفاده از این موشکها در جنگ گذاشت.
۲) نقش فون براون در ساخت موشک V2
قرارداد ۱۹۱۹ ورسای، نیروی نظامی آلمان شکست خورده را به یک نیروی کوچک، محدود کرد. هواپیماهای جنگی و توپخانه ی دور برد به طور قابل توجهی برای این کشور محدود شد . تا دوباره آلمان جنگ جدیدی را شروع نکند . از این رو آلمان به دنبال سلاح های جایگزین می گشت و بنابراین به ساخت راکت روی آورد .
در سال ۱۹۳۳فون براون رئيس متخصصان سازمان موشکهاي بالستيک ارتش آلمان شد. و شروع به ساخت موشک های A1 نمود و در همان سال موفق به ساخت موشک های A1 شد . بعد به ساخت موشک A2 روی آورد و در سال ۱۹۳۴ هم این پروژه را با موفقیت به پایان رسید و بعد چون نیاز به نقطه ای وسیع تر و با امکانات بیشتر بود در سال ۱۹۳۵فون براون به آنكلام (نزدیك رودخانه پنی در مجاور دریای بالتیك) سفر کرد و محل جدیدی به نام پنماندی را پیشنهاد داد و کارگاه موشک سازی در همان نقطه تاسیس شد و در این محل فون براون و همکارانش ساخت موشک A3 را شروع کردند و بعد موشک های A4 وA5 را هم با موفقیت آزمایش کردند .
هیتلر نیاز به سلاحی داشت که بتواند مانند هواپیما از راه دور شهرها و مناطق مسکونی را هدف قرار دهد از این رو در سال ۱۹۴۴ موشک V1 را ساختند . موشک V1 پیش از این که به موشک شبیه باشد به هواپیمای بدون سرنشین شبیه بود از روی یک ریل پرتاب می شد و بعد پیشرانه موتور روشن می شد . ( شکل شماره ۳۵ )
شکل شماره ۳۵ – موشک V2
موشک V1 ضعف هائی چون (سرعت کم , پرواز در ارتفاع پائین و…) داشته بنابراین از ارتقاء آن موشک V2 ساخته شد .
شکل شماره ۳۶ – سکوی پرتاب موشک V1
۳) تکنولوژی V2 در خدمت آمریکا و شوروی
به دلیل اهمیتی که موشک های V2 داشتند هم آمریکائی ها و هم روس ها به دنبال تکنولوژی ساخت این نوع موشک ها بودند . روس ها کارخانه ساخت و خود موشک ها را بدست آوردند و با مهندسی معکوس توانستند موشکی شبیه به V2 بسازند و آمریکائی ها دانشمندان موشک سازی ( همچون فون براون ) و تیم فنی را بدست آوردند و با خود پنهانی به آمریکا بردند و با استفاده از تیم فنی و مهندسی معکوس آنها هم موشک «رداستون» (Redstone) که نمونه‌ای مشابه با V2 بود ساختند .
بر خلاف روس ها آمریکائی ها اعتقاد داشتند که کادر فنی و دانشمندانی که موشک ها را می سازند مهمتر از خود موشک ها می باشد از این رو از این که توانسته بودند دانشمندی مانند فون براون را با خود به آمریکا ببرند خوشحال بودند .
فون براون هم که از روس ها و استالین دل خوشی نداشت ترجیح داد با آمریکائی ها همکاری کند . از طرفی رویای اصلی فون براون ساخت موشک فضائی بود و بنابراین بعد از مدتی دودلی سرانجام با آمریکائی ها برای ساخت موشک شروع به همکاری کرد و به عنوان دانشمند موشکی آمریکا و با امتیازاتی که آمریکائی ها بهش دادند از جمله (حق شهروندی آمریکا )برای ساخت موشک های بالستیک و فضائی همکاری خود را با آمریکا شروع کرد.
۴) همکاری فون براون با آمریکا
فون براون ابتدا برای ساخت موشک های بالستیک به آمریکا رفت و توانست تعدادی از این موشک ها را بسازد
آمريکا در سال ۱۹۵۰بخش نظامي توسعه موشکهاي بالستيک ارتش آمريکا را به او واگذار کرد.
در سال ۱۹۶۰وي و همکارانش به سازمان فضايي آمريکا ناسا پيوستند آنها در همان سال کار خود را براي ساخت راکت عظيم ساترن آغاز کردند که بعدها پنجره جديدي را در تاريخ فضايي جهان گشود.
بنابراین همکاری فون براون با آمریکا از ساخت موشک های بالستیک نظامی شروع شد و به موشک های فضائی همچون اطلس ۵ رسید او در سال ۱۹۷۷درحالی که پدر صنعت موشکی آمریکا لقب گرفته بود در گذشت .
۵) تاریخچه صنعت موشک سازی آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم
اولین موشک های بالستیک آمریکائی MGM-5 نام داشتند که کار ساخت آنها در سال ۱۹۴۷شروع و درسال ۱۹۵۵ عملیاتی شد . این موشک ۱۳۰ کیلومتر برد و ۳/۵ ماخ ( یک ماخ سرعت صوت در هوا است ) سرعت داشت .
چون سرعت این موشک و بردش بسیار کم بود و آمریکا با آن نمی توانست شهرهای شوروی را هدف قرار دهد . موشکPGM-11 را از الگوی V2 ساختند که برد آن را به ۳۲۵ کیلومتر رساندند ولی هنوز کافی نبود . تا سرانجام PGM-17 را ساختند که برد آن ۲۴۰۰ کیلومتر و سرعت آن به ۱۷۰۰۰ کیلومتر در ساعت (۱۴ماخ) رسید . و می شد از خاک انگلستان مسکو را هدف قرار دهند . که تنها ۱۰ دقیقه طول می کشید از انگلیس به مسکو برسد.
مرحله بعدی موشکی بود که بتواند از خاک آمریکا همه شهرهای شوروی را هدف قرار دهد کوشش ها به نتیجه رسید و موشک SM-65 ( اطلس ) به عنوان اولین موشک قاره پیما ساخته شد . طول موشک ۲۳ متر, وزن موشک ۱۱۷تن و بردش به ۱۴۴۸۰کیلومتر(حدود ۱۵هزار کیلومتر) رسید و سرعتش هم به ۱۰ ماخ و دقتش به ۱۴۰۰متر رسید . ولی چون ایرادات زیادی داشت از جمله این که در آسمان خود بخود منفجر می شد کنار گذاشته شد و موشک تیتان تقریبا با همین مشخصات به جای آن ساخته شد .
این موشک را اطلس نام نهادند و بعد برای ساخت موشک های فضائی از همین تکنولوژی کمک گرفتند و با توسعه موشک های اطلس و تیتان و موشک های دیگر فضائی , شروع به قرار دادن ماهواره ها و فرستادن سفینه ها و کاوشگرها ( فضا پیماهای بدون سرنشین ) به ماه و سیاره های منظومه شمسی و… نقاط دیگر فضا کردند .
بنابر این تکنولوژی موشک های فضائی از موشک های V2 آلمانی شروع و به موشک های بالستیک نظامی و قاره پیما کشیده شد و بعد از همان تکنولوژی موشک های فضائی هم متولد شد .
۶) تاریخچه صنعت موشک سازی شوروی بعد از جنگ جهانی دوم
پدر صنعت موشک سازی شوروی “سرگی کارولِف” نام داشت و به برکت این دانشمند شوروی نه تنها از نظر ساخت انواع موشک های بالستیک و دور برد و قاره پیما و… فضائی , از آمریکا عقب نیفتاد بلکه در بسیاری از موارد ( فرستادن اولین ماهواره به فضا ) از آمریکا نیز سبقت گرفت .
روس ها شروع به ساخت موشک های سری R کردند (که در قسمت”۱۰- موشک های فضائی” شرح آن گذشت )
و سرانجام توسط یکی از همین موشک های سری R به نام “R-7” توانستند اولین ماهواره را به نام” اسپوتنیک-۱ “ به فضا بفرستند و عصر فضا شروع شد .
۱۵- تاریخچه موشک در ایران
تاریخچه ساخت موشک توسط ایران دوران کوتاهی دارد . و عموما از سال ۱۳۶۳ شروع می شود و تا امروز هم ادامه دارد سیر تحولات موشکی ایران را به طور خلاصه به این صورت می توان بیان کرد .
۱) تا قبل از سال ۱۳۶۳ ایران هیچ نوع موشکی نداشت حتی در زمان شاه با آن که انواع سلاح ها را از آمریکا می گرفت موشک های زمین به زمین را به ایران نمی دادند .
۲)بعداز شروع جنگ تا سال ۱۳۶۳عراق ۱۷۰۶موشک به نواحی مسکونی ایران شلیک کرد و تنها راه خاتمه دادن به حملات موشکی عراق مقابله به مثل بود و این در حالی بود که هیچکس به ایران موشک نمی داد .
۳) در تاریخ ۶/۴/۶۳ حمله موشکی به شهرهای ایران شروع شد و ایران تصمیم گرفت مقابله به مثل موشکی کند ولی موشکی در اختیار نداشت .
در آن سال سوریه پذیرفت تکنیک موشک سازی را به ایران آموزش بدهد و لیبی هم پذیرفت ۸ موشک اسکاد و دو سکوی پرتاب در اختیار ایران قرار دهد
۴) در تاریخ ۳/۸/۶۳ شهید “حسن تهرانی مقدم “ (که آن زمان فرمانده توپخانه سپاه بود ) به همراه ۱۳نفر مخفیانه به سوریه رفتند تا درتیپ ۱۰۵موشکی سوریه آموزش ببینند .این گروه ۱۳نفره آموزش ها رادرعرض دوماه یاد گرفتند (درحالی که بایدحداقل ۴۵نفرو۶ماه آموزش می دیدند) و در ۱۰/۱۰/۶۳به لیبی رفته تا آموزش ها را تکمیل کنند.
۵)درتاریخ ۱۳/۱۲/۶۳عراق دورجدید موشک باران شهرها را از سر گرفت و سرانجام ایران برای مقابله به مثل اولین موشک زمین به زمین اسکاد را در۲۱/۱۲/۶۳به سمت پالایشگاه کرکوک پرتاب کرد و ۹موشک دیگر را هم به بانک رافدین و باشگاه افسران و منطقه صنعتی بغداد شلیک کردکه باعث شد عراق موشک باران شهرها را متوقف کند .
۶) چون به قذافی و لیبی نمی شد اعتماد کرد در ۱۵ فروردین ۶۴ دو موشک اسکاد به طور سری به تیم تهرانی مقدم داده شد تا مهندسی معکوس روی آن انجام داده و ساخت این موشک ها را خود ایران انجام دهد .
۷) پیش بینی ها درست بود قذافی ( رهبر لیبی) به ایران خیانت کرد و با صدام ساخت و پاخت کرد و تمام حمایت موشکی خود را از ایران پس گرفت و خرید موشک از لیبی متوقف شد .
۸)در۴/۱۰/۶۵ موشک باران شهرها شروع شد و در ۲۱/۱۰/۶۵ ایران اولین موشک اسکاد ساخت داخل را در مقر نیروهوائی عراق فرود آورد .
۹) بعد از جنگ موشک های کوتاه برد اسکاد ایرانی با نام “شهاب ۱ “به تولید انبوه رسید .
۱۰) چون برد “شهاب ۱” کم بود “شهاب ۲” را در سال ۶۹ با برد ۵۰۰ کیلومتر و خطای بیشینه ۵۰ متر ساختند .
۱۱) بعد از موشک “شهاب۲ “که موشک میان برد بود “ شهاب ۳ “ را با برد ۱۳۰۰کیلومتر ساختند .
۱۲) مشکل دیگر خطای زیاد موشک های ایرانی بود از این رو “فاتح ۱۱۰’”را در سال ۱۳۸۱ ساختند که حداکثر خطای آن کمتر از ۱۰ متر می باشد .
۱۳) مشکل بعدی موشک های ایران سرعت پائین آن بود که هدف قرار دادن آن را برای سیستم های پدافندی ساده می کرد از این رو درسال ۱۳۸۷ موشک “سجیل” را ساختند که با وزن ۲۳تن به سرعت ۴Km/s می رسد .
۱۴) همچنین جدیدترین و دقیق ترین موشک دوربرد ایران موشک عماد است که در سال ۹۴ ساخته شد .
۱۵)درحال حاظر ایران سازنده انواع مختلفی از موشک های کوتاه برد و دوربرد و… است که توضیح کامل آن در این مقاله نمی گنجد .
برای مطالعه سایر مقاله های نجومی روی شکل زیر کلیک کنید.
برای مطالعه مقاله های روانشناسی اینجا را کلیک کنید .
عکس های طبیعت, طبیعت خوانسار , شکوفه های بهاری , گلستان کوه ,دانلود آلبوم های کامل بهترین و زیباترین عکس ها ,آلبوم هائی با صدها عکس کیفیت بالا , در هیچ کجای اینترنت این عکسها را پیدا نمیکنید , عکس هابدون استفاده از تکنیک های فتوشاپ تهیه شده , کاملا طبیعی
برای آموزش کامل و حرفه ای گوگل مپ روی شکل زیر کلیک کنید
۱) هر گونه اظهار نظر را در فرم اظهار نظر کاربران وارد کنید .
۲) نظرات بعد از تایید مدیریت نشان داده می شود .
۳) با انتقادات و پیشنهادات سازنده خود ما را هرچه بیشتر همراهی کنید . مدیریت از انتقادات و پیشنهادات سازنده شما استقبال میکند .
۴) هرگونه بهره برداری : کپی تمام و یا قسمتی از مطالب این سایت بدون ارجاع منبع آن ممنوع می باشد .
۵) تکثیر فایل های Pdf با ذکر منبع آزاد ولی فروش آن تحت هر عنوان و با ذکر منبع هم ممنوع می باشد .
