ماهواره های هواشناسی (شوروی و روسیه)

در مقاله “ماهواره های هواشناسی آمریکا و اروپا “ در مورد ماهواره های معروف هواشناسی آمریکا و اروپا(تایروس و نوا ، گوئس و متئوست)توضیح دادیم دراین مقاله درمورد ماهواره های هواشناسی معروف روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سابق داده و نشان می دهیم که روسیه فعلی چگونه وارث شوروی سابق شد و البته قبل ازآن مختصری درمورد گرانش وهمچنین مقاله های فصل دهم«ماهواره (۱)» میدهیم.
کسانی که می خواهند اصل مقاله را مطالعه کنند می توانند از بخش پنجم شروع کنند همچنین دربخش آخر «۱۲- خلاصه مطلب»می توانند خلاصه ای از آنچه در این مقاله گفته شد را مطالعه کنند.

۱- مختصری از گرانش

قبل از توضیح در موردحرکات مداری بهتر است درمورد گرانش و قانون جاذبه عمومی توضیحات مختصری بدهیم برای توضیحات کاملتر به لینک مقاله هائی که گذاشتیم(با رنگ آبی)مراجعه کنید.بخصوص مقاله “ قانون جاذبه عمومی نیوتن“راحتما مطالعه کنید.

۱) فصل اول گرانش

بی شک گرانش یکی از مهمترین نیروهای طبیعت است بدون نیروی گرانش هیچ ستاره و سیاره…بوجود نمی آمد و جهان شکل نمی گرفت.ازابتدای خلقت جهان نیروی گرانش درحال ساختن و ساماندهی جهان ما بوده ، درک چگونگی شکل گیری کهکشان ها و ستارگان و سیارات و …همه اجرام سماوی و درک حرکت آنها بدون شناخت نیروی گرانش امکان پذیر نیست.
در بخش اول گرانش ازتاریخچه گرانش شروع کرده و بعد توضیح می دهیم که نیوتن چگونه نیروی گرانش را کشف کرد و بعد هم به مسائل درگر در رابطه با گرانش می پردازیم برای مطالعه کامل مقاله های فصل اول گرانش به “ جمع بندی مقاله های فصل هفتم – گرانش(۱) “ مراجعه کنید.

۲) فصل دوم گرانش

در فصل دوم که ادامه فصل اول است از مقاله « گرانش سطحی » شروع کرده و مقاله های دیگر را در رابطه با گرانش و به خصوص گرانش سطحی نوشتیم . برای مطالعه در مورد مقاله های این فصل به “جمع بندی مقاله های فصل هشتم – گرانش(۲) “ مراجعه کنید .

۳) فصل سوم گرانش

در فصل سوم نظریه های نوین که در مورد گرانش مطرح شده شرح می دهیم از «انبساط جهان» جهان شروع کرده و بعد به ماده و انرژی تاریک و…بعد نسبیت عام انشتین می پردازیم و گرانش را از این دیدگاه مورد بررسی قرار می دهیم . برای مطالعه مقاله های فصل سوم گرانش به “جمع بندی مقاله های فصل مهم – گرانش(۳) ”مراجعه کنید .

۴) مهمترین مقاله های فصل ماهواره

برای مطالعه مقاله های مربوط به ماهواره توصیه میشود حتما سه مقاله مربوط به فصل گرانش راحتما مطالعه کنید این سه مقاله عبارتند از :
۴-۱) مقاله “قانون جاذبه عمومی نیوتن“ : در این مقاله در مورد قانون جاذبه عمومی و مطالب مرتبط با آن توضیح کامل داده شده است .
۴-۲) مکانیک مداری و قوانین کپلر (۱) : مکانیک مداری یا اخترپویاشناسی( astrodynamics) شاخه‌ای از علم مکانیک است که به حرکت اجرام آسمانی (کهکشان ها تا ستارگان و سیارات و قمرها و…) و مدارهائی که بر اثر گرانش متقابل یکدیگر تشکیل می دهند می پردازد . بنابراین توصیه می کنیم قبل از شروع بحث ماهواره دو مقاله در مورد مکانیک مداری را حتما مطالعه کنید . در مقاله “مکانیک مداری و قوانین کپلر (۱) “در مورد مکانیک مداری و قوانین کپلر توضیح داده و قوانین کپلر را ثابت کردیم .
۴-۳) مکانیک مداری و قوانین کپلر (۲) : در مقاله “مکانیک مداری و قوانین کپلر (۲) “در مورد کاربرد قوانین کپلر(بخصوص قانون سوم کپلر)و انواع مدارهای کپلری توضیح می دهیم .

۲- مختصری از ماهواره

ماهواره ها انقلابی بزرگ در عرصه های مختلف دانش و تکنولوژی ایجاد کرده اندو مسیرتحولات و پیشرفت تمدن ما را سرعت بخشیدند. از این رو ما در مقاله های نجومی دو فصل را به ماهواره اختصاص داده و سعی کردیم همه مطالب مرتبط با ماهواره را دراین دو فصل بگنجانیم. مقاله حاضر نهممین مقاله از « فصل اول ماهواره » است .

۱) ماهواره

امروزه همه ما به اهمیت ماهواره و نقش آن در تکنولوژی و تمدن کنونی ما و خدماتی که این ابزارها به طور مستقیم و غیر مستقیم به ما ارائه می دهند واقف هستیم .
در مقاله “ماهواره“ در مورد ماهواره : ماهواره چیست؟ ، تفاوت ماهواره با قمر طبیعی ، چرا ماهواره سقوط نمی کند؟ ، فرق ماهواره با قمر طبیعی ، فرق ماهواره با مدار گرد و…تاریخ ماهواره ، کشورهای دارای فناوری ماهواره و … به تفصیل توضیح خواهیم داد .

۲) تقسیم بندی ماهواره ها

ماهواره ها وسائلی هستند که توسط بشر به فضا فرستده می شوند و در مدار زمین قرار گرفته تا به انجام خدمت بپردازند.روش های مختلفی برای تقسیم بندی ماهواره ها وجود دارد در یکی از این روش ها ماهواره ها را بر حسب ارتفاع طبقه بندی می کنند در روش دیگر ماهواره ها بر اساس اندازه طبقه بندی می کنند و در روش دیگر ماهواره ها را بر اساس کاربرد طبقه بندی می کنند و…در مقاله “ انواع ماهواره “ ابتدا به این تقسیم بندی ها خواهیم پرداخت و به طور خیلی مختصر در مورد آنها توضیح می دهم و در انتها هم همه این توضیحات را به صورت جداولی کامل ارائه می کنیم . همچنین در مورد تاسواره ها ( ماهواره های کوچک ) هم توضیحات مفصلی خواهیم داد .

۳) مدارهای ماهواره ای

در مقاله “ مدارهای ماهواره ای “ ابتدا در مورد روش قرار دادن ماهواره ها در مدار وقوانین حاکم بر آن توضیح کامل داده و بعد به پیشرانش و سوخت ماهواره ها خواهیم پرداخت و توضیح خواهیم داد که چرا ماهواره حتی بعد از قرار گیری در مدار به سوخت و نیروی پیشران نیاز دارد.دربخش بعدبه مدارهای ماهواره ها و قوانین حاکم بر آن خواهیم پرداخت و در بخش های بعد این مدارها (مدار لئو ، مدار مئو ، مدار ژئو و…) را به طور کامل توضیح خواهیم داد از آنجائی که در مقاله های مختلف در ارتباط با ماهواره ها به طور مرتب به این اصطلاحات نیاز خواهیم داشت این مقاله از مهمترین مقاله های فصل ماهواره ها می باشد و توصیه می کنیم حتما این مقاله را مطالعه کنید .

۴) اجزاء ماهواره

ماهواره ای که به مدار زمین فرستاده می شود تا انجام وظیفه کند از قسمت های مختلفی تشکیل شده است . در مقاله “ اجزاء ماهواره“ به صورت ساده و مختصر به بررسی و توضیح قسمت هائی ازماهواره پرداختیم که دربیشتر ماهواره ها به کارمی رود این قسمت ها را “اجزاء پشتیبان ماهواره“می نامند. البته بررسی بررسی کامل تمام این قسمت ها بسیار پیچیده بوده و از حوصله این مقاله خارج می باشد. مقاله مهمترین قسمت های یک ماهواره را بررسی می کنیم . از قسمت های مهمی که هر ماهواره دارد می توان به این موارد اشاره کرد : سازه یا بدنه ماهواره ، سیستم کنترل وضعیت ، سیستم تهیه انرژی و… اشاره کرد.

۵) تصویربرداری ماهواره ای

ماهواره ها تاثیرات عمیقی بر زندگی و تکنولوژی مادارند ازجمله کاربردهای ماهواره گرفتن عکس(تصویر) از سطح زمین می باشد. ماهواره های تصویربردارچشم انسان درفضا می باشند.تصویر برداری ماهواره ای کاربرد بسیار عظیمی درزندگی و تمدن ما دارد(هواشناسی،محیط زیست،نقشه برداری…امور نظامی و دفاعی)در مقاله “تصویربرداری ماهواره ای “درمورد تصویربرداری ماهواره ای به طورکامل توضیح می دهیم . مواردی که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت عبارت است از : فرق تصویر برداری ماهواره ای با عکسبرداری هوائی ، اهمیت وکاربرد تصویربرداری ماهواره ای ، ماهواره ها چگونه تصویر برداری می کنند؟ ، وضوح درتصاویر ماهواره ای ، روش های ارائه تصاویر ماهواره ای به کاربران و… به طور مفصل توضیح خواهیم داد .

۶) ماهواره های تصویربردار

امروزه انواع مختلفی از ماهواره ها وجود دارند که مخصوص تصویربرداری از سطح زمین می باشند تنها ۷۶۵ ماهواره وجود دارد که به طورحرفه ای فقط مشغول تصویربرداری از سطح زمین می باشند. درمقاله“ماهواره های تصویربردار “ تعدادی از این ماهواره ها را معرفی می کنیم . از مهمترین ماهواره هائی که در این مقاله در مورد آن توضیح خواهیم داد عبارتند از : ماهواره های لندست ، ماهواره های ورلدویو ، ماهواره های اسپات ، ماهواره های کشور هند و چین خواهیم پرداخت .

۷) هواشناسی با ماهواره

ماهواره ها کاربردهای متنوعی دارند یکی از مهمترین کاربردهای ماهواره ها در هواشناسی می باشد. ماهواره ها دانش هواشناسی و پیش بینی هوا را دگرگون کردندماهواره ها با تصویربرداری از ابرها و جریانات هوا می توانند نقشی بزرگ در پیش بینی هوا و اقلیم داشته باشند در مقاله “هواشناسی با ماهواره “ ابتدا درمورد علم هواشناسی ، تاریخچه هواشناسی … توضیح کوتاه و مختصری داده و پاره ای از اصطلاحات هواشناسی را شرح داده و بعد در مورد لزوم هواشناسی با ماهواره وچگونگی کارکرد ماهواره های هواشناسی به طور کامل توضیح می دهیم .

۸) ماهواره های هواشناسی(آمریکا و اروپا)

کشورهای بسیاری دارای فناوری ماهواره می باشند و بسیاری از این ماهواره ها به کار خدمات هواشناسی (شناسائی پدیده های هواشناسی و…پیش بینی وضع هوا) مشغول می باشند در مقاله “ماهواره های هواشناسی آمریکا و اروپا “ در مورد ماهواره های معروف هواشناسی آمریکا و اروپا (تایروس و نوا ، گوئس و متئوست ) توضیح می دهیم . همچنین جداول کامل مشخصات فنی(تاریخ پرتاب ،تاریخ بازنشستگی ، ارتفاع اوج و حضیض ، دوره تناوب و …) این ماهواره ها را هم ارائه خواهیم داد .

۳- هواشناسی با ماهواره

اهمیت هواشناسی و پیش بینی وضع کوتاه مدت ودراز مدت هوا (روزانه،هفتگی و یاسالیانه) از همان زمان پیدایش کشاورزی یعنی حدود ده هزارسال پیش برای بشراهمیت داشته و دارد.با پیشرفت صنعت و تکنولوژی و انقلاب در عرصه های مختلف صنعت ، کشاورزی ، دریانوردی ، هوانوردی و… اهمیت علم هواشناسی و پیش بینی هوا روز به روز بیشتر احساس شده و می شود .
در مقاله “هواشناسی با ماهواره “ درمورد علم هواشناسی و کاربرد آن و هواشناسی ماهواره ای توضیح دادیم آنچه در این بخش توضیح می دهیم خلاصه ای از مطالبی است که در این مقاله آمده است .

۱)تاریخچه علم هواشناسی

در واقع از همان ابتدای پیدایش کشاورزی (وحتی قبل از آن) پیش بینی وضعیت هوا و دانستن دلیل پدیده های جوی و بلاهای طبیعی در رابطه با آب و هوا برای بشر بسیار مهم بوده در دوران باستان که علم و دانش مانند امروز وجود نداشت پیش بینی وضعیت هوا ابتدا در انحصار جادوگران و کاهنان و…بود بعد مردم از روی جهت وزش بادها و نوع ابرها اقدام به پیش گوئی های ابتدائی می کردند که بیشتر مبتنی بر تجربه بود و اساس علمی نداشت . اولین کتاب مدرن وعلمی که بسیاری از پدیده های جوی را توضیح داده کتابی بود که ارسطو در سال ۳۵۰ قبل از میلاد نوشت از این رو ارسطو را پدرعلم هواشناسی قدیم می دانند. در دوران طلائی اسلام دانشمندانی همچون ابن حوقل ، شریف ادریسی هم مطالعات مفیدی در این زمینه انجام داده و کتاب های مفیدی نوشتند .
ولی پیش بینی وضع هوا نیاز به ابزارهای هواشناسی (بادنما ، بادسنج ، فشار سنج ، دماسنج و…) دارد. همچنین ابتدا باید مفهوم دما،فشار و…هم شناخته می شد . به تدریج ابزارهای مختلفی در این رابطه ساخته شد . در دوران رنسانس اروپا علم هواشناسی مانند سایر علوم شروع به پیشرفت کرد و همزمان ضمن آگاهی بشر از سیستم جو و طبقات آن به تدریج ابزارهای مختلف هواشناسی اختراع شد و پیش بینی ها علمی تر و از دقت بالاتری برخوردار شد بعد هواشناسان به تدریج پی بردند که برای پیش بینی وضعیت هوا علاوه بر پارامترهای محلی باید از اوضاع جوی و حرکت توده های هوا و ابرها در نقاط دیگر هم مطلع بود و لازمه این کار ایجاد ایستگاه های هواشناسی و ارتباط ایستگاه های هواشناسی با یکدیگر بود به لطف تلگراف و بعدها تلفن و کلا انقلاب درارتباطات این امر هم مهیا شد و هواشناسی مانند سایر دانش ها روز به روزبیشتر پیشرفت کرد.

۲) هواشناسی مدرن

امروزه علم هواشناسی پیشرفت چشم گیری کرده است ایستگاه های هواشناسی در همه نقاط جهان دایر شده (در دریاها واقیانوس ها این کار را کشتی های هواشناسی انجام می دهند)و به کمک وسائل ارتباطی از جمله اینترنت همه با هم در ارتباط هستند . ابزارهای پیشرفته همچون : نقشه های هواشناسی ، بالن های هواشناسی ، رادار ، ابر کامپیوترهای هواشناسی و …ماهواره هر زوز اطلاعات دقیقتری بدست آورده و به صورت یک شبکه منسجم و جهانی به کار پیش بینی هوا و شناخت اوضاع جوی مشغول هستند .

۳) هواشناسی و پیش بینی هوا

علم هواشناسی در زمینه های مختلف از جمله شناخت جو و طبقات جو و کارکرد آنها ، محیط زیست ، اقلیم شناسی (شناخت بلند مدت آب و هوای منطقه ای)بررسی و مطالعه می کند ولی یکی از مهمترین کاربردهای آن که همه با آن آشنائی دارند پیش بینی وضع هوا می باشد . از آنجائی وضعیت آب و هوای یک منطقه نه تنها به پارامترهای محلی ( دما ، رطوبت ، فشار ، ….) بستگی دارد بلکه به وضعیت نقاط مختلف جهان نیر مرتبط می باشد از این رو شناخت عوامل جوی در هر منطقه و در کل جهان اهمیت زیادی در دقیق بودن پیش بینی ها دارد در اینجا به طور خیلی خلاصه به این پارامترها و عوامل می پردازیم .

۳-۱) سه پارامتر مهم در هواشناسی : در هواشناسی سه پارامتر مهم داریم « دما » ، « هوا » ، و «آب » تمام شرایط آب و هوائی فارغ از این که چقدر نادر و غیر معمول هستند فقط از تعامل این سه عامل بوجود می آیند.تمام روش های پیش بینی هواشناسی هم بر شناخت جهانی ، منطقه ای و محلی این سه عامل بستگی دارد.
۳-۲) مقیاس های هواشناسی : برای مطالعه جو زمین می توان سه نوع مقیاس در نظرگرفت و پیش بینی وضع هوا را بر اساس این مقیاس ها بررسی کرد این سه مقیاس عبارتند از : مقیاس محلی ، مقیاس بزرگ ، مقیاس سینوپتیک و مقیاس جهانی

۳-۳) هواکره ، آب کره ، یخ کره : سه اصطلاح در هواشناسی و اقلیم شناسی و چغرافیا داریم . منظور از هوا کره کل جوزمین ، آب کره همه آب ها و یخ کره همه یخ های زمین می باشد از آنجائی که شناخت این عوامل نقش موثری در هواشناسی دارد همیشه در اولویت قرار دارد .
۳-۴) فشار در هواشناسی : فشار هوای یک منطقه نقش بسیار موثری در تغییرات آب و هوا دارد از آنجائی که توده های هوا همیشه ازنقاط پرفشار (نقاطی با فشار زیاد) به سمت نقاط کم فشارحرکت می کنند. اندازه گیری فشارهوا دریک منطقه نقش مهمی در تغییر اوضاع جوی آن منطقه بازی می کند .
۳-۵) ابرها : ابرها مهمترین پدیده ها در هواشناسی و پیش بینی هوا می باشند به گونه ای که هر نوع ابر پیام آور یک وضعیت جوی خاص می باشد از این رو بدون شناخت و بررسی ابرها پیش بینی وضعیت هوا غیر ممکن است. بنابراین شناخت ابرها و طبقه بندی آنها نقش مهمی در پیش بینی ها دارد .
۳-۶) سرعت و جهت باد : یکی از عوامل پیش بینی وضع هوا شناخت ، جهت و سرعت بادها می باشد این بادها فقط بادهای جاری در سطح زمین نیستند بلکه بادهای موجود درطبقات بالای جو هم مهم هستند.

۴)لزوم هواشناسی با ماهواره

همچنان که گفته شد برای یک پیش بینی دقیق آب و هوای یک منطقه نه تنها باید پارامترهای جوی (نوع ابرها ،سرعت باد ، فشار هوا ، رطوبت و…)را اندازه گیری کرد بلکه بایداز وضعیت جوی وحرکت توده های هوا و ابرها درنقاط دور و نزدیک هم مطلع بود (توده های هوا مرز سیاسی نمی شناسند و از نقاط بسیار دور دست به همه جا حرکت می کنند) و این کارتوسط ابزارهای هواشناسی موجود در ایستگاه ها و ارتباط آنها با یکدیگر امکان پذیر می باشد ولی نکته ای که مهم می باشد این است که بیشتر کره زمین غیر مسکون بوده ( اقیانوس ها ، صحراها و… مناطق قطبی) و امکان احداث ایستگاه های هواشناسی در همه جا وجود ندارد و دیگر این که لازم است ازبالا توده های هوا و ابرها درهمه جای زمین رصدشود و این رصدها بسرعت و به طور مداوم صورت بگیرد بنابراین تنها گزینه ای که باقی می ماند ماهواره می باشد بعد از ساخت ماهواره های هواشناسی دقت پیش بینی ها (زمانی و مکانی)چندین برابر شده است .

۵) ماهواره های هواشناسی چگونه کار می کنند؟

ماهواره های هواشناسی در گروه ماهواره های سنجش از دور حساب می شوند که با تصویر برداری از سطح زمین توده های هوا و ابرها و جهت حرکت آنها را پیدا کرده و وضعیت هوا را پیش بینی می کنند . این ماهواره ها در دو مدار قطبی(خورشید آهنگ) و مدار زمین آهنگ قرار دارند و باید شب و روز پدیده ای جوی را رصدکرده و به ایستگاه های خود بفرستند.این تصویربرداری ها نه تنها در طیف مرئی بلکه درطیف مادون قرمز و بخار آب(این فقط اصطلاح است و منظور طیف ۶تا ۷ میکرومتری می باشد) هم صورت می گیرد . تصویربرداری با هر طیف فوائد خود را دارد مثلا در شب نمی توان با طیف مرئی تصویر برداری کرد پس تصویر برداری با طیف مادون قرمز به کمک می شتابد . همچنین برای تشخیص رطوبت ابرها و محتوای آب آنها از تصاویر بخار آب استفاده می کنند. به کمک این تصاویر می توان عوامل جوی را شناسائی و پیش بینی های نسبتا دقیقی ارائه داد .

۶) شناسائی سایر عوارض طبیعی و مصنوعی

ماهواره های هواشناسی فقط برای شناسائی توده های هوا و ابرها و جهت و سرعت بادها طراحی نشده اند با تصاویری که تهیه می کنند عوارض طبیعی(دریاها و اقیانوس ها،کوه ها و تپه ها، یخ و برف،جنگل و چمنزار و… صحراها ) همچنین عوارض مصنوعی(شهرها و روستاها ،کشتی ها وهواپیماها و…)را هم شناسائی می کنند.

۷) وظائف دیگر ماهواره های هواشناسی

یکی از مهمترین وظائف ماهواره های هواشناسی اندازه گیری پدیده های در ارتباط با پیش بینی وضعیت هوا می باشد ولی وظیفه این ماهواره ها به این محدود نمی شود ماهواره های هواشناسی کاربردهای دیگر هم دارند که می توان به این نمونه ها اشاره کرد : «شناخت و پیش بینی بلایای طبیعی در ارتباط با آب و هوا » ، « اندازه گیر و دیدبانی گازهای گلخانه ای » ، « پایش یخ های قطبی » ، « پایش و نظارت بر محیط زیست » ، « رصد پوشش گیاهی جنگل ها و مراتع » ، « پایش بیابان ها » ، «شناسائی آتش سوزی جنگل ها » و…

۴- ماهواره های هواشناسی آمریکا و اروپا

یکی از مهمترین کاربردهای ماهواره ،کاربرد ماهواره در زمینه هواشناسی و پیش بینی وضعیت هوا می باشد در مقاله “ماهواره های هواشناسی آمریکا و اروپا “ در مورد ماهواره های معروف هواشناسی آمریکا و اروپا (تایروس و نوا ، گوئس و متئوست) توضیح دادیم . آنچه در این بخش توضیح می دهیم در واقع خلاصه ای از این مقاله می باشد .

۱) پروژه تایروس و نوا

ماهواره های تایروس(TIROS)متعلق به ایالات متحده آمریکا بود.این ماهواره ها اولین ماهواره های هواشناسی درجهان بودند(تاریخ ماهواره های هواشناسی با این ماهواره ها شروع شد).این پروژه با ماهواره های تایروس (TIROS)شروع شده و به ماهواره های نوا(NOAA) رسید.TIROS1 اولین ماهواره هواشناسی بود که در اول آوریل۱۹۶۰به فضا فرستاده شد.
پروژه تایروس شامل پنج نسل ازماهواره ها میباشد که به مرورهرنسل جایگزین نسل دیگر شده و در هرنسل امکانات آن پیشرفته تر وبه روزتر شد.(همچنین مدیریت و نام عمومی آن هم عوض شد) آخرین ماهواره ازاین پروژه (NOAA-20) می باشد که در۱۸نوامبر ۲۰۱۷درمدارقرار داده شد.نکته ای دیگر که در مورد این ماهواره ها مهم می باشد این است که همه آنها جزء ماهواره های مدار قطبی وخورشید آهنگ می باشند .

۲)ماهواره های گوئس(GOES)

سامانه ماهواره عملیاتی زیست‌محیطی زمین‌ایستا (Geostationary Operational Environmental Satellite) که به اختصار گوئس(GOES) نامیده می شود مجموعه ای از ماهواره های هواشناسی می باشند که توسط ناسا NASA و «اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا »(NOAA) اداره می شود.این ماهواره ها هم مانند ماهواره های تایروس ونوا ازپیشرفته ترین ماهواره های هواشناسی جهان می باشند.این ماهواره ها هم درمجموع شامل چهارنسل می باشد پروژه گوئس با پرتاب و در مدار قرارگرفتن ماهواره GOES-4 شروع و با پرتاب و در مدارقرار گرفتن ماهوارهGOES-17 دراول مارس۲۰۱۸به پایان رسید. نکته ای که در مورد این ماهواره ها مهم است این است که بر خلاف ماهواره های تایروس و نوا این ماهواره ها در مدار زمین آهنگ قرار گرفتند .

۳)ماهواره های متئوست

ماهواره های«متئوست(Meteosat)»نام گروهی ازماهواره های هواشناسی می باشد که طی پروژه ای به نام Meteosat توسط آژانس فضایی اروپا (Esa)درسال ۱۹۷۲ آغاز شد و تا همین امروز ادامه دارد ماهواره های متئوست اولین و مهمترین ماهواره های هواشناسی Esa هستند که زیر نظر « سازمان اروپایی بهره‌برداری از ماهواره‌های هواشناسی (EUMETSAT) » اداره می شود. سازمان EUMETSATدرتاریخ ۱۹ژوئن۱۹۸۶با همکاری ۳۰کشور عضو اتحادیه اروپا برای مدیریت ونظارت برماهواره های اتحادیه اروپا بوجودآمدبنابر این ۳۰کشور اتحادیه اروپا ، مشترکا از اطلاعات ماهواره های متئوست استفاده می کنند . اولین ماهواره از این پروژه با پرتاب و در مدار قرار گرفتن ماهواره Meteosat-1 درتاریخ ۲۳نوامبر۱۹۷۷به مدار زمین شروع شدو با پرتاب و در مدار قرار گرفتن ماهوارهMeteosat-15 درتاریخ ۱۵ژوئیه ۲۰۱۵خاتمه یافت . تاکنون دو نسل از این ماهواره ها ساخته و در مدارزمین قرار گرفتند ماهواره های نسل اول تمامشان از کارافتاده ولی چهار ماهواره نسل دوم هنوز در حال کار می باشند و بعد از ماهواره Meteosat-15 نسل سوم این ماهواره ها دردسامبر۲۰۲۱شروع شده و جایگزین ماهواره های نسل دوم می شود به گونه ای که همواره حداقل سه ماهواره درمدار(مدار زمین آهنگ)قرار داشته باشند و بتوانند اطلاعات مربوط به هواشناسی را در اسرع وقت(حدود ۱۵دقیقه)به زمین برسانند.

۵ ـ سازمان های مرتبط با ماهواره های هواشناسی روسیه

۱) سازمان فضائی روسیه،روسکاسموس POKOCMOC

دردوران رقابت فضائی(برای مطالعه درمورد رقابت فضائی به مقاله“ رقابت فضائی “مراجعه کنید)بین آمریکا و شوروی(ابرقدرت های نظامی و فضائی آن زمان)آمریکا سازمان عریض و طویلی به نام ناسا احداث کرد تا برنامه فضائی آمریکا را مدیریت کند.شوروی با وجودی که دربیشتر موارد از آمریکا جلوتر بود و بنابراین بزرگترین قدرت فضائی جهان حساب می شد ، فاقد یک سازمان فضائی بودکه مدیریت پروژه های فضائی را به صورت اختصاصی بر عهده بگیرد. (به همین دلیل در برنامه های فضائی اوج قدرت بالاخره از آمریکا عقب ماند)
بعد ازفروپاشی شوروی،روسیه میراث دارشوروی شد و در اولین فرصت یعنی در۲۵فوریه ۱۹۹۲به دستور رئیس جمهور «بوریس یلتسین» سازمان فضائی روسیه با نام روسکاسموس(به انگلیسی Roscosmos و به روسی «POKOCMOC»می شود.)را ایجاد کرد که درحال حاضر این سازمان یکی ازبزرگترین سازمان های فضائی جهان بوده و تمامی فعالیت های فضائی روسیه(پرتاب ماهواره ها،اعزام کاوشگرها،برنامه های علمی و تحقیقاتی و…)به عهده این سازمان می باشد.درمقاله “سازمان های بزرگ فضائی“دراین باره بیشتر توضیح میدهیم.

شکل شماره ۱ – لگوی سازمان فضائی روسیه « روسکاسموس» (POKOCMOC)

شکل شماره ۲ – مرکز فرماندهی روسکاسموس

۲) موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه VNIIEM

موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه((VNIIEM یک مرکز علمی و تحقیقاتی می باشد که دفتر آن درمسکو بوده و زیر نظر روسکاسموس فعالیت می کندو وظیفه اصلی آن ساخت و طراحی ماهواره های مختلف(مخابراتی و هواشناسی و…)میباشد بنابر این تمام ماهواره های شوروی و روسیه را این سازمان طراحی کرده است .
این مجموعه درسال۱۹۴۱(درزمان شوروی و در اوج جنگ جهانی دوم )با نامN11-627 به منظور تحقیقات الکترونیک آغاز به کار کرد(در آن زمان هنوز عصرفضاو ماهواره شروع نشده بود) در سال ۱۹۵۳ این مرکز به « موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه » با نام اختصاری« VNIIEM » تغییر نام داد و مسئولیت ساخت و طراحی ماهواره ها و فضاپیماها را برعهده گرفت(در آمریکا و اروپا این کار به شرکت های خصوصی سپرده شد)بعد از تاسیس روسکاسموس « VNIIEM » زیر نظر روسکاسموس به کار ادامه داد .

شکل شماره ۳ – لگوی VNIIEM

۳) مرکز آب و هوا شناسی روسیه

در سال۱۹۲۱بعداز انقلاب روسیه «سرویس هواشناسی روسیه » به وجود آمد و درسال ۱۹۲۹به « مرکز آب و هواشناسی شوروی »پیوست و بعد از فروپاشی شوروی که روسیه وارث آن شد این سازمان دوباره به نام « مرکز آب و هواشناسی روسیه »شروع به کار کرد.درحال حاظر این سازمان کلیه امورمربوط به هواشناسی و پیش بینی هوا (ازجمله مدیریت ماهواره های هواشناسی ) را بر عهده دارد .

شکل شماره ۴ – لگوی مرکز آب و هوائی روسیه

۶ ـ ماهواره های متئور اتحاد جماهیر شوروی

۱) ماهواره های متئور(Meteor)

ماهواره های متئور(Meteor)به معنی شهاب،اولین ماهواره های شوروی بودندکه بعدازفروپاشی شوروی توسط روسیه ادامه پیدا کرد و درحال حاظر یکی از مهمترین ماهواره های هواشناسی روسیه می باشند. مهمترین وظیفه این ماهواره ها : پیش بینی وضع هوا ، کنترل دمای جو و سطح دریاها و اقیانوس ها ، رطوبت ، تابش ، رصدیخ اقیانوس و دریاهای منجمد،پوشش برف و،رصد ابرها و…اندازه گیری بادهای خورشیدی می باشند.
این ماهواره ها در سه نسل ساخته شدند و هرنسل شامل ماهواره های مختلف می باشد که در ادامه توضیح می دهیم .

۲) نسل اول ماهواره های متئور(Meteor1)

این پروژه شامل۲۷ماهواره می باشد که اولین ماهواره آن در۲۶مارس ۱۹۶۵به فضا پرتاب شد و آخرین ماهواره آن در۵ آوریل ۱۹۷۷پرتاب شد.همه این ماهواره ها توسط موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه « VNIIEM » ساخته شده و با ماهواره بر«Vostok-2M » در پایگاه فضائی بایکونورقراقستان (Baikonur)به فضا پرتاب شدند.
روش نامگذاری ماهواره ها به این صورت بود که : اولین ماهواره به نامMeteor1-1،دومین ماهواره Meteor1-2 ، سومین ماهواره Meteor1-3 و… بیست و هفتمین ماهواره به نام Meteor1-27 نامیده شدند و برخلاف ماهواره های آمریکائی این نامگذاری ارتباطی با موفقیت آمیز و یا غیرموفقیت آمیزبودن پرتاب ماهواره ها نداشت .

۳) مشخصات ماهواره های نسل اول

مشخصات ماهواره های نسل اول به صورت خلاصه به این صورت می باشد :
ارتفاع نه ماهواره اول ۶۵۰کیلومتروبقیه ۹۰۰کیلومتر درمدار قطبی غیرخورشیدآهنگ ، انحراف مداری درحدود۸۱و۸۲ درجه،شکل ظاهری این ماهواره ها استوانه ای با ارتفاع ۵مترو قطر ۱/۵متر ، وزن هر ماهواره حدود ۲۲۰۰کیلوگرم بود. همچنین هر ماهواره دو دوربین داشته که یکی برای تصویربرداری در طیف مرئی و دیگری برای تصویربرداری درطیف مادون قرمز ساخته شدند.درحالی که ماهواره ها توسط موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه VNIIEM ساخته شدند مدیریت ماهواره ها بعد از پرتاب به عهده «مرکز آب و هوا شناسی روسیه » قرار داشت.
به دلیل طولانی و زیاد بودن تعداد ماهواره ها در اینجا از توضیح در مورد همه ماهواره ها خودداری کرده و تنها در مورد اولین ماهواره توضیح می دهیم . درجدول شماره یک نام و تاریخ پرتاب همه ماهواره ها ذکرشده است.

۴) ماهواره Meteor1-1

این ماهواره درتاریخ ۲۶مارس۱۹۶۹پرتاب و همچنان که گفته شد اولین ماهواره هواشناسی شوروی بود که در ارتفاع۶۵۰کیلومتری درمدارقطبی غیرخورشید آهنگ قرار گرفت و سال ها بعدازاین که سیستم آن ازکارافتاد به فعالیت ادامه داده تا سرانجام در۲۶مارس۲۰۱۲درقطب جنوب سقوط کرد.

۵) ماهواره های نسل دوم متئور(Meteor2)

ماهواره های نسل دوم به تعداد۲۱عدد ساخته شده و جایگزین ماهواره هایMeteor2شدند این ماهواره ها نسبت به ماهواره های نسل اول کارائی بیشتری داشتندچون از امکانات به روز و پیشرفته تری استفاده کردند اولین ماهواره از این گروه در تاریخ ۱۱ژوئیه ۱۹۷۵و آخرین ماهواره در۱۸اوت۱۹۸۷به فضا پرتاب شدند مشخصات ظاهری و مداری آنها به این صورت می باشد :
ارتفاع این ماهواره ها بین ۸۵۰ تا ۹۵۰ کیلومتر بوده و مانند ماهواره های نسل اول در مدار قطبی غیرخورشید آهنگ قرار گرفته و انحراف مداری آنها هم بین ۸۱و۸۲درجه بود ماهواره هایMeteor2-1 تا Meteor2-7 همچنین ماهواره Meteor2-9 توسط ماهواره بر «Vostok-2M » ، و بقیه توسط ماهواره بر Tsiklon-3از پایگاه فضائی بایکونور به فضا پرتاب شدند .مانند ماهواره های نسل اول این ماهواره ها توسط VNIIEM ساخته شده ولی مدیریت آنها در اختیار «مرکز آب و هوا شناسی روسیه » قرار داشت . سایر خصوصیات این ماهواره ها هم شبیه ماهواره های نسل اول می باشد .

شکل شماره ۵ – یکی از ماهواره های متئور ۲ ( Meteor2)

۵) ماهواره های نسل سوم متئور(Meteor3)

نسل سوم این ماهواره ها شامل۶ماهواره بوده که اولین ماهواره درتاریخ ۲۴ اکتبر ۱۹۸۴و آخرین ماهواره در تاریخ ۲۵ژانویه ۱۹۹۴پرتاب شد همه ماهواره ها با ماهواره بر Tsiklon-3 از پایگاه فضائی بایکونور پرتاب شدند مشخصات این ماهواره ها از این قرار می باشد: وزن بین ۲۱۵۰تا۲۲۵۰کیلوگرم ، ارتفاع حدود ۶۰۰کیلومتر و انحراف مداری۸۱درجه می باشد .

۶) ادامه پروژه ماهواره های Meteor

بعد از فروپاشی شوروی روسیه جایگزین شوروی شدولی مشکلات سیاسی و اقتصادی ناشی از فروپاشی شوروی مانع از این شد که روسیه بتوانداز امکانات فضائی شوروی استفاده کند از این رو تا قبل ازشروع دوباره پروژه روسیه فاقد ماهواره هواشناسی بود و مجبوربود تا داده های هواشناسی را بخرد. از این رو بعد از حل شدن مشکلات و بحران های اقتصادی و سیاسی سازمان فضائی روسیه روسکاسموس POKOCMOC که بعد از فروپاشی شوروی تاسیس شده بود توانست قدرت فضائی روسیه را احیا کرده و دوباره پروژه های فضائی روسیه از جمله پرتاب ماهواره های هواشناسی این باردرغالب پروژه جدیدی به نامMeteorMشروع کند که در نهایت توانست دو ماهواره را از این سری در مدار قرار دهد.

۷) ماهوارهMeteor-3M

ماهوارهMeteor-3M اولین ماهواره روسیه بعد از فروپاشی شوروی بود که درتاریخ ۱۰دسامبر۲۰۰۱ از پایگاه بایکونور پرتاب شده و درمدار خورشید آهنگ قرارداده شد این ماهواره در مارس۲۰۰۶ ازکار افتاد. این ماهواره و ماهواره های هواشناسی بعدی روسیه هم مانند همه ماهواره های قبلی توسط VNIIEM ساخته شده ولی مدیریت آنها در اختیار «مرکز آب و هوا شناسی روسیه » قرار داشت پرتاب و در مدار قرار دادن آنها هم به عهده روسکاسموس بود . مشخصات این ماهواره ها به قرار زیر می باشد :
ارتفاع اوج و حضیض این ماهواره۱۰۱۶و۹۶۶کیلومتر ،دوره تناوب ۱۰۵/۳دقیقه ،انحراف مداری۹۹/۶۴ درجه ،وزن ۲۹۳۰ کیلوگرم

۸) ماهواره MeteorM-1

دومین ماهواره روسیه بعد از فروپاشی شوروی ماهواره MeteorM-1 بود که درتاریخ ۱۷سپتامبر ۲۰۰۹ از پایگاه بایکونور پرتاب شده و درمدار خورشید آهنگ قرارداده شد. و تا نوامبر ۲۰۱۴ در مدار باقی ماندمشخصات مداری این ماهواره از این قرار می باشد :
ارتفاع اوج و حضیض این ماهواره۸۲۷/۳و۸۲۳/۸کیلومتر ،دوره تناوب۹۸/۵دقیقه ، انحراف مداری۱۰۱/۳درجه و وزن ۲۹۳۰ کیلوگرم

۹) ماهواره MeteorM-2

بعد ازقرارگرفتن موفقیت آمیز ماهواره MeteorM-1 نوبت به دومین ماهواره از این سری رسید در تاریخ ۲۸ نوامبر۲۰۱۷ماهواره MeteorM-2 به فضا پرتاب شدهمه چیز درمرحله اول خوب به نظر میرسیدولی ماهواره نتوانست درمداردرست قرارگیردو پروژه باشکست مواجه شد.این شکست باردیگر توانایی‌های روسیه درفناوری فضایی زیرسؤال برد. ولی هنوز هم روسیه به عنوان یکی از بزرگترین قدرت های فضائی مطرح است .

شکل شماره ۶ – (MeteorM2)

جدول شماره ۱ – مشخصات کلی نسل های اول تا سوم ماهواره های متئور

۷- ماهواره های هواشناسی کاسموس

ماهواره های کاسموس ماهواره هائی هستند که توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته و به فضا پرتاب شدند . و بعد از فروپاشی شوروی توسط روسیه ادامه پیدا کردند این پروژه یکی از بزرگترین و پر تعداد ترین ماهواره ها می باشد که به منظورهای مختلف(تصویر برداری ، هواشناسی و…نظامی) به فضا فرستاده شدند تعداد این ماهواره ها تا امروز(فروردین۱۴۰۰- آوریل ۲۰۲۱)که به فضا فرستاده شدند نزدیک۲۵۰۰ ماهواره کاسموس(Kosmos) می باشد واژه کاسموس در زبان روسی به معنی« کیهان » و یا گیتی می باشد .
از آنجائی که توضیح کامل در مورد همه ماهواره های کاسموس طولانی بوده و در این مقاله نمی گنجددر این بخش در مورد مهمترین ماهواره های هواشناسی کاسموس به طور مختصر توضیح می دهیم.

۱) شروع پروژه (ماهواره های کاسموس یک تا۸ )

این ماهواره ها بیشتر جنبه آزمایشی داشته و با توجه به تکنولوژی آن روز از پیشرفته ترین امکانات استفاده کردند اولین ماهواره از این سریKosmos1در۶ آوریل۱۹۶۲در مدارقرار گفت و آخرین آن Kosmos8 در ۱۸ آگوست ۱۹۶۲در مدار قرار گرفت.وظیفه این ماهواره ها بیشتر مطالعه یونسفر بود مشخصات این ماهواره ها درجدول شماره دو ذکر شده است.

جدول شماره ۲ – مشخصات ماهواره های کاسموس یک تا۸

۲) ماهواره های هواشناسی Kosmos122 و Kosmos144 و Kosmos156

ماهواره های کاسموس برای یک منظور خاص طراحی نشدند و فقط تعدادی از آنها ماهواره های هواشناسی بوده و هستند ولی نظربه تعداد زیاد این ماهواره ها فقط سه ماهواره Kosmos122(۱۲۲مین ماهواره کاسموس) ، Kosmos144 (۱۴۴مین ماهواره کاسموس) و Kosmos156 را انتخاب کرده و در مورد آن توضیح می دهیم :
۲-۱) مدارماهواره ها : همه این ماهواره ها در مدار قطبی(نه لزوما خورشید مرکز) در مدارقرار داده شدند.
۲-۲) جرم و شکل ظاهری ماهواره ها : جرم همه این ماهواره ها۴۷۳۰کیلوگرم بوده که به صورت یک استوانه با ارتفاع ۵ متر و قطر ۱/۵متر ساخته شدند.
۲-۳)وظائف : وظیفه این ماهواره ها تصویر برداری از پوشش ابرها ، اندازه گیری دمای ابرها و سطح زمین و دریا ، اندازه گیری پوشش ابر و مه و زمین های یخزده و… بسیاری از وظائف در ارتباط با هواشناسی
۲-۴) دوربین ها : در این ماهواره ها دو نوع دوربین برای تصویر برداری با طیف مرئی و طیف مادون قرمز طراحی شده بود.که در زمان خودش بسیار عالی بود.درقسمت بعددرمورد دوربین توضیح می دهیم.

۳)دوربین ها و امکانات تصویربرداری ماهواره هایKosmos122 و Kosmos144 و Kosmos156

در هر کدام از این ماهواره ها دو نوع دوربین تعبیه شده بود که یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ ماهواره قرار داشت هر دوربین مجموعه ای به مساحت ۵۰۰× ۵۰۰ کیلومتر را در بر می گرفت که تصاویری با وضوح ۱/۲۵کیلومتر(۱۲۵۰متر× ۱۲۵۰متر) تهیه می کرد.
این تصاویر ابتدا در حافظه دوربین ها به صورت دجیتالی(روی نوارهای مغناطیسی) ذخیره شده و بعدبه ایستگاه زمینی فرستاده می شدو درآنجا ذخیره شده و به مرکز آب وهوای مسکو فرستاده می شد.
نکته۱:با وجود جنگ سرد بین آمریکا و شوروی بسیاری از این داده ها که فقط اهمیت هواشناسی داتشتند به آمریکا هم فرستاده می شد .
نکته ۲ : در آن زمان روش ذخیره حافظه های دجیتالی(سرورهای الکترونی ، هارد، رَم و…) مانند امروزه نبود و ازاین رو تصاویر و اطلاعات درحافظه های مغناطیسی ذخیره می شد.

شکل شماره ۷ – ماهواره کاسموس ۱۲۲ – Kosmos122

۴) تاریخ پرتاب و اطلاعات مداری ماهواره هایKosmos122 و Kosmos144 و Kosmos156

تاریخ پرتاب و اطلاعات مداری این ماهواره ها مطابق با جدول شماره ۳ می باشد .

جدول شماره ۳ – مشخصات ماهواره های Kosmos122 ، Kosmos144 و Kosmos156

۸-ماهواره های الکترو ال Elektro-L

برای یک هواشناسی موفق علاوه بر ماهواره های خورشید آهنگ نیاز به ماهواره های زمین آهنگ نیز وجود داردماهواره های متئوروکاسموس ماهواره های خورشید آهنگ میباشندکه دربخش های قبل درمورد آن توضیح دادیم دراین بخش درموردماهواره های زمین آهنگ روسیه موسوم به الکترو ال Elektro-L توضیح میدهیم.

۱)پروژه الکترو Elektro اولین قدم در راه ساخت ماهواره های هواشناسی زمین ثابت

اولین کوشش برای ساخت ماهواره های زمین ثابت درزمان شوروی سابق شروع شد.پروژه الکترو Elektro اولین پروژه ای بود که به منظور ساخت ماهواره های هواشناسی زمین ثابت دراوائل دهه ۱۹۷۰کلیدخورد ولی به دلائل مختلف این پروژه به تاخیر افتاد تا در اوائل سال۱۹۹۰بعد از پایان جنگ سرد دوباره ازسرگرفته شدبعد هم مسئله فروپاشی شوروی و بحران های سیاسی و اقتصادی حاصل از آن پیش آمد و باز هم این پروژه انجام نشد تا آن که شوروی به جمهوری های مستقل تجزیه شد و روسیه میراث دار این پروژه شد.نکته ای که بسیار مهم است این است که درآن زمان روسیه نه تنها ماهواره های هواشناسی زمین ثابت نداشت بلکه ماهواره مخابراتی نیزنداشت(ماهواره های مخابراتی حتما باید در مدار زمین ثابت قرار بگیرند . در مورد ماهواره های مخابراتی در مقاله “ ماهواره های مخابراتی “ به طور کامل در این باره توضیح می دهیم ) از این رو اولین ماهواره هواشناسی زمین ثابت را که ساختند از آن به منظور ماهواره مخابراتی و تصویر برداری و… هم استفاده کردند و از این رو امکانات آن نسبت به ماهواره های هواشناسی مشابه (ماهواره های آمریکا و اروپا و…)خیلی ضعیف تر بود و در واقع همه کاره و هیچکاره شد.

۲) تصاویرماهواره های هواشناسی و نیاز به یک ماهواره زمین آهنگ

ابزارهای موجود دریک ماهواره را وظیفه ماهواره تعیین می کند وقتی ماهواره ای صرفا به منظور تصویربرداری از سطح زمین ساخته شده باشد باید دارای قویترین دوربین ها و امکانات برای تصویربرداری باشد تا با کیفیت ترین تصاویر را بتواند از سطح زمین بگیرد دراین حالت بایدحتی الامکان به سطح زمین نزدیکتر باشد ازاین رو این ماهواره ها را معمولادر ارتفاع پائین (مدار لئو) و یا مدارهای ارتفاع پائین خورشید آهنگ قرار می دهند .
ولی وظیفه ماهواره های هواشناسی ثبت تصاویر و اندازه گیری پارامترهای لازم برای بدست آوردن اطلاعات در مورد آب و هوا و پدیده های جوی و در نهایت پیش بینی وضع هوا می باشد و کیفیت و وضوح تصاویر در درجه دوم اهمیت قرار دارد از این رو برای یک هواشناسی ماهواره ای کامل علاوه بر ماهواره های خورشید آهنگ(که می توانند تصاویر با کیفیت بالاتر تهیه کنند)نیاز به ماهواره های زمین ثابت نیز می باشد که بتوانند نه تنها از مناطق وسیعتری تصویربرداری کرده و اطلاعات جمع آوری کنند بلکه بتوانند اطلاعات را لحظه به لحظه به زمین مخابره کنند(کاری که ماهواره های خورشید آهنگ نمی توانند انجام دهند)علت آن هم این است که اوضاع جوی بخصوص درمواقع بحرانی به صورت لحظه ای تغییر می کند و برای یک پیش بینی خوب بایداین اطلاعات لحظه به لحظه جمع آوری شود و این کار تنها ازماهواره های زمین ثابت برمی آید. این ماهواره هم به علت دور بودن از سطح زمین نمی توانند تصاویر بسیار باکیفیت (مانند تصاویر ماهواره های تصویربردار) تهیه کنند از این رو تصاویر این ماهواره ها کیفیت پائین تری داشته و درعوض اطلاعات هواشناسی بیشتر و به روزتری تهیه می کنند. از طرف دیگر همین بخاطر انجام وظیفه در راستای اهداف هواشناسی هر ماهواره باید علاوه بر تصاویر مرئی تصاویر مادون قرمز و تصاویر در طیف بخار آب( امواج ۶ تا ۷ میکرومتری) هم تهیه کند .
برای اطلاعات بیشتر در مورد تصویر برداری ماهواره ای به مقاله “ تصویربرداری ماهواره ای “وبرای اطلاعات بیشتر در مورد هواشناسی ماهواره ای به مقاله “ هواشناسی با ماهواره “ مراجعه کنید .

۳) اولین ماهواره زمین آهنگ روسیه

بعد از فروپاشی شوروی و بعد از این که روسیه میراث دار شوروی شد سرانجام اولین ماهواره زمین آهنگ روسیه درتاریخ۳۱اکتبر۱۹۹۴به مدار زمین ثابت(مدار حدودا ۳۶۰۰۰کیلومتری )پرتاب شده و با موفقیت درموقعیت مداری۷۶/۵شرقی(برفراز اقیانوس هند)قرار گرفت.همانطور که توضیح دادیم این ماهواره علاوه بروظائف دررابطه با هواشناسی (تصویر برداری از سطح ابرها ، پایش طوفان ها و… ) ماهواره مخابراتی هم بود.و درواقع همه کاره بود و ازاین رو درامور هواشناسی کارائی لازم رانداشت مثلا فاقد حسگرهای بخارآب(تصویر برداری با طول موج های۶و۷میکرومتری) که برای اندازه گیری رطوبت لازم است.با این وجود۱۰سال به کارخود ادامه داد.

۴) پروژه الکترو ال Elektro-L

پروژه الکترو الElektro-L ، پروژه ساخت ماهواره های هواشناسی با کیفیت و پیشرفته زمین آهنگ بود که در روسیه بعد ازفروپاشی شوروی و بعدازتاسیس روسکاسموس(سازمان فضائی شوروی)راه اندازی وجایگزین پروژه قدیمی تر Elektro شد.تا روسیه نیزبتواند پیشرفته ترین ماهواره هواشناسی را داشته باشد.قرار براین شدکه دردرجه اول ۳ ماهواره ساخته ودرمدار زمین آهنگ ودرسه موقعیت مداری مختلف(۱۶۵٫۵E-76E-14.5w) قرار داده شده تا همه جای زمین را در آن واحد رصدکند (برای رصدهمه جای زمین تنها وجود سه ماهواره کافی است شکل شماره ۸) و به مرور که این ماهواره ها ازکار می افتند ماهواره های جدیدی جایگزین آنها شوند به طوری که همیشه و همزمان سه ماهواره در سه موقعیت مداری وجود داشته باشند.این ماهواره ها برخلاف ماهواره Elektro بایدتنها در خدمت اهداف هواشناسی باشند.ساخت ماهواره همچنان برعهده موسسه تحقیقات الکترونیک روسیه(VNIIEM) و پرتاب ودرمدار قرار دادن برعهده سازمان فضائی روسیه(روسکاسموس)و مدیریت و بهره برداری از آن درخدمت «مرکز آب و هوا شناسی روسیه» قرار گرفت.قرارداد ساخت اولین ماهواره از این گروه درسال۲۰۰۱بسته شد و به شرحی که می آید اولین ماهواره به نام«Elektro-L1 »درتاریخ ۲۰ژانویه ۲۰۱۱ساخه و درمدار زمین آهنگ قرارداده شد و به دنبال آن تا سال۲۰۱۹دوماهواره دیگر هم اضافه شدوقرار شددوماهواره دیگر نیز درسال های۲۰۲۱و ۲۰۲۲اضافه شده تاتعداد ماهواره های این پروژه به ۵ ماهواره برسد.

شکل شماره ۸ – موقعیت مداری ماهواره های Elektro-L که قراربود همه زمین را پوشش دهند.

شکل شماره ۹ – یکی از ماهواره های Elektro-L

۵) ماهواره Elektro-L1

بعد از مدت ها سرانجام در تاریخ۲۰ژانویه۲۰۱۱اولین ماهواره ازسری ماهواره های زمین آهنگ روسیه به نام Elektro-L1 ازپایگاه بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب و درمدار زمین آهنگ(مدار ژئو) درموقعیت مداری ۱۴٫۵W ( ۵/۱۴شرقی)قرارگرفت. و به وظائف خود مشغول شد.با وجودی که این ماهواره را برای۱۰سال برنامه ریزی کرده بودندبعد از۴ سال یعنی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۵ این ماهواره از رده خارج شد جرم این ماهواره۱۷۴۰کیلوگرم بود( مشخصات این ماهواره و همچنین ماهواره های دیگر این پروژه درجدول شماره ۴ آورده شده است.)
نکته : اگر چه این ماهواره ابتدا در موقعیت مداری ۱۴٫۵W قرار داده شد ولی به علت عدم دسترسی دقیق ایستگاه های واقع در خاک روسیه به مدار ۷۶E منتقل شد .

شکل شماره ۱۰ – باکیفیت ترین تصویر ۱۲۱ میلون مگاپیکسلی توسط ماهواره Elektro-L1

۶) ماهواره Elektro-L2

دومین ماهواره از سری ماهواره های Elektro-L ماهواره Elektro-L2 بود که در تاریخ ۱۱دسامبر ۲۰۱۵از ازپایگاه بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب و در مدارزمین آهنگ(مدار ژئو)درموقعیت مداری ۱۴٫۵W (۱۴/۵شرقی) قرار گرفت. و به وظائف خود مشغول شده (این ماهواره هم بعدا به مدار ۷۷٫۸Wمنتقل شد) و همچنین جایگزین ماهواره Elektro-L1 شد.ماهواره Elektro-L2 با همکاری روسیه و اوکراین ساخته شد آن هم در شرایطی که بخاطر دخالت روسیه در جنگ داخلی اوکراین مناسبات دو کشور تیره بود انجام این همکاری باعث نزدیکتر شدن دو کشور و ترک تدریجی مخاصمات شدازاین رو به آن ماهواره صلح ودوستی هم لقب دادند.ماهواره Elektro-L2 ازماهوارهElektro-L1 پیشرفته تر بوده و علاوه بررصدابرها و پدیده های مربوط به جو برشراره ها و طوفان های خورشیدی هم نظارت دارد.این ماهواره تا امروز(مارس۲۰۲۱- فروردین۱۴۰۰) همچنان فعال است.

۷) ماهواره Elektro-L3

سومین ماهواره از سری ماهواره های Elektro-L ماهواره Elektro-L3 بود که در تاریخ ۲۴دسامبر ۲۰۱۹از ازپایگاه بایکونور قزاقستان به فضا پرتاب و در مدارزمین آهنگ(مدار ژئو)درموقعیت مداری ۱۶۵٫۸E (۱۶۵/۸شرقی) قرار گرفت. و به وظائف خود مشغول شد.ماهواره Elektro-L3 از ماهواره Elektro-L2 پیشرفته تربوده و امکانات بیشتری دارد و تا امروز(مارس۲۰۲۱- فروردین۱۴۰۰)همچنان فعال است.

شکل شماره ۱۱ – یکی از ماهواره های Elektro-L درکارگاه ساخت

شکل شماره ۱۲ – لحظه بلندشدن ماهواره Elektro-L3

۸) ایستگاه های زمینی و ارسال تصویر

تمام ماهواره ها اطلاعات را ابتدا جمع آوری و در حافظه خود ذخیره کرده و موقعی که ماهواره به بالای ایستگاه رسید این اطلاعات را به ایستگاه ارسال می کند در ماهواره های زمین آهنگ موقعیت ماهواره نسبت به ایستگاه تغییری نمی کند بنابراین ماهواره همواره می تواندتصاویر را به ایستگاه زمینی بفرستد(و همین مزیت ماهواره های زمین ثابت می باشد)درمورد ماهواره های Elektro-L دو ایستگاه زمینی وجود دارد یکی در شهر نووسیبیرْسْک(سومین شهر بزرگ روسیه پس از مسکو و سن پترزبورگ واقع در جنوب شرق سیبری)و دیگری شهر خاباروفسک(دومین شهر بزرگ در خاور دور روسیه روسیه بعد ازمسکو که در شرق سیبری و در نزدیکی مرز چین واقع شده)می باشد (بعدا یک ایستگاه اضافه هم درتاشکند ساخته شد) اطلاعات ارسالی بعد از دریافت توسط ایستگاه های زمینی به مرکز آب و هواشناسی روسیه فرستاده شده و بعد از بازبینی و ویرایش بسیاری از این تصاویر در اختیار ایستگاه های هواشناسی و مردم سراسر جهان قرار داده می شوند . تصاویر هر۳۰ دقیقه یک بار به ایستگاه زمینی فرستاده شده ولی در مواقع ضروری (مانندسیل و طوفان)برای پیش بینی کوتاه مدت حتی می تواندهر ۵ دقیقه یک بار نیزارسال شود.که دراین صورت کیفیت کاهش مییابد.

جدول شماره ۴ – ماهواره های Elektro-L

۹- خلاصه مطلب

در مقاله “ماهواره های هواشناسی آمریکا و اروپا “ در مورد ماهواره های معروف هواشناسی آمریکا و اروپا(تایروس و نوا ، گوئس و متئوست) توضیح دادیم دراین مقاله در مورد ماهواره های هواشناسی معروف اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه توضیح داده و نشان می دهیم که روسیه فعلی(درامور مربوط به ماهواره های هواشناسی)چگونه وارث اتحاد شوروی سابق شد.

۱) سازمان های مرتبط با ماهواره های هواشناسی روسیه

شوروی نخستین کشوری بود که اقدام به ارسال ماهواره به فضا کرد(اسپوتنیک یک-Sputnik 1) و در تمام سال های بعدازآن تا موقع فروپاشی کامل شوروی همیشه پیشگام صنعت ماهواره بود و بعد ازفروپاشی شوروی این صنعت به روسیه انتقال پیدا کردو امروزه هم روسیه یکی ازقدرتمندترین کشورها در زمینه ماهواره و صنعت ماهواره میباشد.در بخش پنجم این مقاله(۵ – سازمان های مرتبط با ماهواره های هواشناسی روسیه ) درمورد سازمان های مرتبط با ماهواره های هواشناسی روسیه توضیح می دهیم .

۲) ماهواره های متئور اتحاد جماهیر شوروی

شوروی نخستین کشوری بود که اقدام به ارسال ماهواره به فضا کرد(اسپوتنیک یک-Sputnik 1) و در تمام سال های بعدازآن تا موقع فروپاشی کامل شوروی همیشه پیشگام صنعت ماهواره بود و بعد از فروپاشی شوروی این صنعت به روسیه انتقال پیدا کردو امروزه هم روسیه یکی ازقدرتمندترین کشورها در زمینه ماهواره و صنعت ماهواره میباشد.در بخش ششم(۶ـ ماهواره های متئور اتحاد جماهیر شوروی) درمورد ماهواره های متئور (Meteor) که اولین و مهمترین ماهواره های هواشناسی شوروی و همچنین روسیه می باشد توضیح می دهیم . همچنین توضیح می دهیم که چگونه پروژه تولید و در مدار قرار دادن ماهواره های متئور بعد از فروپاشی شوروی متوقف ماند و روسیه چگونه این پروژه را از سر گرفت .

۳)ماهواره های هواشناسی کاسموس

ماهواره های کاسموس ماهواره هائی هستند که توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته و به فضا پرتاب شدند . و بعد از فروپاشی شوروی توسط روسیه ادامه پیدا کردند این پروژه یکی از بزرگترین و پر تعداد ترین ماهواره ها می باشد که به منظورهای مختلف(تصویر برداری ، هواشناسی و…نظامی) به فضا فرستاده شدند تعداد این ماهواره ها تا امروز(فروردین ۱۴۰۰- آوریل ۲۰۲۱)که به فضا فرستاده شدند نزدیک ۲۵۰۰ ماهواره کاسموس(Kosmos) می باشد واژه کاسموس در زبان روسی به معنی« کیهان » و یا گیتی می باشد .
از آنجائی که توضیح کامل در مورد همه ماهواره های کاسموس طولانی بوده و در این مقاله نمی گنجددر بخش هفتم این مقاله( ۷- ماهواره های هواشناسی کاسموس ) در مورد مهمترین ماهواره های هواشناسی کاسموس به طور مختصر توضیح می دهیم.

۴) ماهواره های الکترو ال Elektro-L

برای یک هواشناسی موفق علاوه بر ماهواره های خورشید آهنگ نیاز به ماهواره های زمین آهنگ نیز وجود دارد ماهواره های متئوروکاسموس ماهواره های خورشید آهنگ میباشندکه دربخش های قبل درمورد آن توضیح دادیم در بخش هشتم (۸- ماهواره های الکترو ال Elektro-L )درموردماهواره های زمین آهنگ روسیه موسوم به الکترو ال Elektro-L توضیح میدهیم.

برای مطالعه سایر مقاله های نجومی روی شکل زیر کلیک کنید.

برای مطالعه مقاله های روانشناسی اینجا را کلیک کنید .

عکس های طبیعت, طبیعت خوانسار , شکوفه های بهاری , گلستان کوه ,دانلود آلبوم های کامل بهترین و زیباترین عکس ها ,آلبوم هائی با صدها عکس کیفیت بالا , در هیچ کجای اینترنت این عکسها را پیدا نمیکنید , عکس هابدون استفاده از تکنیک های فتوشاپ تهیه شده , کاملا طبیعی

برای آموزش کامل و حرفه ای گوگل مپ روی شکل زیر کلیک کنید

همه جیز در مورد گوگل مپ

۱) هر گونه اظهار نظر را در فرم اظهار نظر کاربران وارد کنید .
۲) نظرات بعد از تایید مدیریت نشان داده می شود .
۳) با انتقادات و پیشنهادات سازنده خود ما را هرچه بیشتر همراهی کنید . مدیریت از انتقادات و پیشنهادات سازنده شما استقبال میکند .
۴) نوشته های قرمز پر رنگ ارجاع به لینک هستند که هنوز لینک آنها قرار داده نشده است ( هنوز صفحه آنها منتشر نشده است )
۵) نوشته های آبی پر رنگ ارجاع به لینک هستند که لینک آنها قرار داده شده است ( صفحه آنها منتشر شده است )
۶) هرگونه بهره برداری : کپی تمام و یا قسمتی از مطالب این سایت بدون ارجاع منبع آن ممنوع می باشد .
۷) تکثیر فایل های Pdf با ذکر منبع آزاد ولی فروش آن تحت هر عنوان و با ذکر منبع هم ممنوع می باشد.

ماهواره های هواشناسی (شوروی و روسیه)

نظر بدهید
لغو پاسخ

نظر بدهید

نظر بدهید لغو پاسخ

نظر بدهید
لغو پاسخ