چیزی در مورد ترس وجود دارد که به طور غریزی و مستقیم خوی حیوانی انسان را خطاب قرار می دهد. میلیونها سال سیر تکاملی روان شناسی محرک های مشخصی از ترس را در اذهان ما نهادینه کرده است؛ غریزه بقا! ترس از تاریکی که شاید جانوران درنده در انتظار ما کمین کرده باشند؛ ترس از حیواناتی با دندان های تیز بزرگ که در چشم بر هم زدنی می توانند ما را وعده غذایی خود کنند؛ ترس از عنکبوت های سمی که می توانند با یک نیش ما را به کشتن دهند.
ترس احساسی معمولاً ناخوشایند اما طبیعی است که در واکنش به خطراتِ واقعی ایجاد می‌شود . بنابر این یک واکنش کاملا طبیعی است که در انسان و همه موجودات برای مقابله با تهدید هائی که زندگی و سلامت او را به خطر می اندازند, ( همانند مواجه شدن با حیوانات وحشی و سایر دشمنان , خطر سقوط از ارتفاع ,ترس از بیماری و…)تکامل پیدا کرده است وبدون آن نسل انسان و موجودات دوام پیدا نمی کرد .
واکنش های غیر ارادی و آماده شدن بدن در هنگام ترس
مركز ترس در منطقه‌ای ازهیپوكامپ مغزقرار دارد .در موقع ترس یا هیجان از طریق غذذ فوق کلیوی ماده ای به نام آدرنالین ترشح می شود این ماده ضربان قلب را افزایش می دهد و رگهای متصل به ماهیچه ها را گشاد می کند و غلظت خون را افزایش میدهد(در این موقع خون از چهره به ماهیچه ها هجوم آورده ازاین رو کسانی که می ترسند در اصطلاح می گویند رنگشان پریده است) و تنفس شدیدتر می شود قدرت بدنی افزایش می یابد و در کل همه چیز برای واکنش به خطری که انسان یا حیوان را تهدید می کند آماده می شود
فریاد زدن یکی از اولین و بهترین واکنش ها در موقع ترسیدن است
چگونگی برخوررد با ترس
۱- فریاد کشیدن : فریاد کشیدن عموماً در مردان و جیغ زدن در زنان اولین عکس العمل در برابر عامل ترس است. فریاد را صدایی با بسامد پایین و شدت صوت بالا و جیغ را صدایی با بسامد بسیار زیاد و شدت معمولی تعریف می‌کنیم.
صدایی که شدت بالا یا بسامد بالا دارد در اکثر مواقع باعث ترس موجود مهاجم خواهد شد و به سود افراد است. همچنین جیغ کشیدن در جوامع انسانی نوعی درخواست کمک نیز محسوب می‌شود.
همچنین اگر حیوانی قصد حمله به انسان را داشت پیشنهاد شده‌است انسان از این برتری ذاتی خود استفاده کند، انسان‌ها، میمون‌ها و پرندگان موجوداتی هستند که از این واکنش بیشتر استفاده میکنند.
۲- حمله آنی : بهترین کار برای مقابله با دشمن حمله انی آست زیرا کسی که در حمله پیش قدم شود می تواند قبل ازآنکه دشمن دست به کار شود او را ازپا در آورد و یا وادار به فرار کند .
۳- فرار : وقتی قدرت کافی برای مواجهه با دشمن موجود نباشد و سرعت دویدن و جابجائی بیشتر از دشمن باشد . فرار کردن بهترین روش مقابله است . اکثر موجودات کوچک و فرز برای مقابله با دشمن ازاین روش استفاده میکنند
۴- بیهوش شدن : بیهوش شدن حالتی شبیه مردن است که باعث عدم تحریک غریزه کشتن در مهاجم می‌شود. در طبیعت معمولاً حیوانات وحشی نظیر خرس و شیر از خوردن حیوانی که قبلاً مرده است خودداری میکنند.انسان‌ها، دوزیستان و گونه‌های خاصی از پرندگان این عکس العمل را دارند .
فرق ترس از اضطراب
ترس را از اضطراب، که معمولاً بدون وجود تهدید خارجی رخ میدهد، باید جدا دانست. علاوه بر این ترس به رفتارهای خاصِّ فرار و اجتناب مربوط است، در حالی که اضطراب، ناشی از تهدیدهایی خواهد بود که مهارناپذیر و غیرقابل اجتناب تلقی می‌شوند. ترس معمولاً با درد ارتباط دارد. مثلاً کسی از ارتفاع می‌ترسد، چه، اگر در افتد آسیب جدی خواهد دید یا حتی خواهد مرد. بسیاری از نظریه‌پردازان، چون جان برودس واتسن و پال اکمن، پیش نهاده‌اند که ترس یکی از چند احساس بنیادین و فطری است (نظیر شادمانی و خشم) ترس از سازوکارهای بقا است و معمولاً در پاسخ به یک محرک منفی خاص روی میدهد.
تفاوت ترس با فوبی
باید بین ترس و فوبی نیز تفاوت قائل شد. زیرا فوبی‌ها ترس‌هایی هستند که به طور گسترده با خطرات واقعی آن موقعیت تناسب ندارند، نوعاً فراتر از کنترلِ ارادی هستند، و باعثِ خودداری از موقعیتِ ترسناک می‌شوند.
علاقه به ترس
نکته ای که در نگاه اول عجیب است این است که اگر چه ترس نوعی احساس ناخوشایند میباشد ولی بسیاری علاقه شدید به ایجاد این احساس دازند و دوست دارند خودرا در موقعیت های ترسناک (و البته بدون خطر)قرار دهند بازیهای ترسناک و فیلم های ترسناک (که در رده پر بیننده ترین فیلم ها می باشند )
عوامل مختلفی همچون : ایجاد هیجان ,کنجکاوی , مقابله بایکنواختی و…. بسیاری را وادار میکند خود را در موقعیت های ترسناک بدون خطر قرار دهند . نکته ایکه باید تذکر داد این استکه در همه این موارد شخص می داند که خطری واقعی او را تهدید نمی کند و این ها دروغ است .
انواع ترس
بجز ترس از حیوانات وحشی و انواع دشمنان و موجودات زنده خطرناک, ترس از سقوط از ارتفاع , ترس از آتش , ترس از حوادث طبیعی ( مانند زلزله و آتشفشان و… ) و خلاصه هر چیزی که جان ما راتهدید میکند که در انسان و حیوانات مشترک استب بسیاری ازترس ها هم تنها مختص انسان و تمدن بشری می باشد که بسیاری ازآنها هم کاملا بجا و منطقی می باشد همانند : ترس از دست دادن مال و سرمایه , ترس از دست دادن یک دوست یا یک یار عشقی و ترس از دست دادن موقعیت اجتماعی و آبرو …. که اینها هم طبیعی است و متضمن بقای انسان میباشد.
ولی مسئله وقتی غیر عادی می شود که اولا انسان ازموجودات و یا مواردی بترسد که غیر واقعی هستند و تنها در خیال او وجود دارند و یا موادری که ممکن است در مواردی خطرناک باشند ولی در موقعیتی که شخص در آن قرار گرفته هیچگونه خطری ایجاد نمی کنند ولی بعلت آموزه های غلط و عدم اطلاع ازواقعیت و یا اعتقاد به خرافات و یا تجربیات و خاطرات ناخوشایند کودکی و…. نهادینه شده, این گونه ترسهای غیر واقعی علاوه بر آن که انسان را ازموفقیت بازمی دارد بلکه زندگی شاد را نیز از او می گیرد . بسیاری ازاین ترس ها حتی در موقع خواب نیزدست از سر شخص بر نمی دارد و به صورت کابوسهای شبانه به سراغ او می آیند.حال در مورد انواع ترس توضیح می دهیم :
۱- ترسهای واقعی: که متضمن بقای انسان می باشد و وجود آن همیشه لازم است .
۲-ترس های خیالی:ترس ازموجودات خیالی همچون ( ارواح خبیثه و اجنه و شیاطین و…) و یا هیولاهای فیلم ها و که نتیجه آموزش و تربیت غلط می باشدو بسیاری از آنها ریشه در دوران کودکی دارد.بسیاری از والدین برای این که بچه را کنترل کنند از کودکی آنها را مرتب از موجودات خیالی می ترسانند و وقتی این در کودک نهادینه شود در بزرگسالی هم خود را نشان می دهند .
یکی دیگر از عواملی که در کودکان (و بسیاری ازبزرگسالان ) آثار زیانباری دارد دیدن فیلم های ترسناک می باشد این گونه فیلم ها مخاطبین خاص خود را دارد در بسیاری از آنها برای دیدن فیلم شرط سنی گذاشته شده است (بالای ۱۳سال,بالای ۱۷سال) از آنجائی که بعضی ازخانواده ها به همراه کودکان خود به تماشای این گونه فیلم ها می نشینند آثار مخرب این گونه فیلم ها در کودکان به تدریج خود را نشان می دهد . یک دلیل آن این است که کودکان تفاوت بین خیال و واقعیت را درک نمی کنند و همه این موارد را واقعی می پندارند حتی اگر والدین توضیحات کافی هم بدهند باز هم چندان فایده ای ندارد .
ترس ازموجودات خیالی یکی از نتایج نشان دادن فیلم ها و داستان های ترسناک به کودکان است
۳- ترس ازتاریکی : ترس از تاریکی را هم می توان یک ترس واقعی قلمداد کرد و هم یک ترس خیالی , ترس از تاریکی در غریزه انسان و بسیاری از موجودات وجود دارد . در زمانی که انسان ها به صورت جوامع ابتدائی و بدور از تمدن در جنگل ها و کوه ها زندگی می کردند و در زمانی که بسیاری ازحیوانات شکارچی در شب ها و در تاریکی به دنبال شکار بودند ( همانگونه که امروزه نیز چنین است) این ترس انسان را ازخطر دور می کرد و مانع می شد شب هابخصوص به تنهائی به مکان های تاریک و خطرناک برود . کافی در نظر بگیرید موجودی مانند پلنگ و یا گرگ شب ها به شکار می رفت وکافی بود با انسانی تنها درتاریکی برخورد کند,این خود به اندازه کافی موقعیت خطرناکی بود و این قبیل ترس از تاریکی و یا تنهائی را کاملا توجیه می کرد . دلیل این که هیولاهای افسانه ها هم شب ها به شکار و قتل و کشتار می پرداختند هم ریشه در همین موضوع دارد .
ولی در دنیای امروزه و در شهر ها که شب ها مانند روز روشن است و دیگر از حمله حیوانات وحشی خبری نیست و در دنیای متمدن این گونه ترس ها کاملا غیر منطقی و بیشتر بیماری حساب می شود
ترس اجداد ما در جنگل
از تاریکی شب کاملا بجا بود
۴- ترس ازتنهائی : بسیاری ازافراد ازتنها ماندن , حتی در مکان های روشن و در خانه میترسند(ترس از موجودات خیالی و یا حمله دزدان و قاتلین و…. ) این هم به همان دلیل ترس ازتاریکی غریزی است ولی در مورد بزرگسالان اگر به صورت نهادینه شده باشد نیازمند مداوا و درمان است .
۴- ترس از موجودات و حیوانات واقعی : این گونه ترسها ازموجوداتی می باشد که واقعی هستند ولی هیچگونه خطری ندارند و یا حداقل در موقعیت پیش آمده نمی توانند خطر ساز باشند . نمونه این قبل ترس ها عبارتند از :
۴-۱) ترس از عنکبوت و حیوانات موزی(آراکنوفوبیا ) : اینگونه ترس هم ریشه در غریزه ما دارد از آنجا که رتیل و عنکبوت (همچنین سایر حیوانات موذی) با نیش زهر آگین خود می توانستند به راحتی انسانی را از پا درآورند . این ترس بوجود آمده بنابر این در مورد کودکان امری طبیعی است ولی در مورد مرد و زن بزرگسال غیر عادی بوده و نیازمند درمان می باشد . بخصوص در مورد افرادی که از حیوانات بی آزاری مانند سوسک هم می ترسند .
۴-۲) ترس از سگ : بعضی افراد ازهمه نوع سگ ازسگ های شکاری و قوی هیگل گرفته تا سگ های کوچک و خانگی هم می ترسند (شاید قبلا مورد حمله یک سگ قرار گرفته اند )
۴-۳) از این نمونه ها فراوانند بعضی ازگاو و…بسیاری حتی از گربه و مرغ و خروس نیز می ترسند .
۵- ترس ازحوادث طبیعی همانند ترس از رعد و برق و ….یا حتی خسوف و کسوف و… که بسیاری غیر طبیعی است.
۶- همانطور که گفته شددیگر انواع ترس ترس هائی است که باجان انسان سر و کار ندارد بلکه با سرمایه یا ابرو یا موقعیت اجتماعی و یا عواطف انسان سر و کار دارد . که بسیاری طبیعی و بسیاری غیرطبیعی است .
هنوز بسیاری هستند که از مواری همچون : عنکبوت و سگ و رعد و برق می ترسند
همان ترسی که در موقع خطر جانمان رانجات می دهد و متضمن بقای ما می باشد اگر بیهوده و دائمی باشد خود بلای جان ما می شود . در اینجا قصد داریم به طور خلاصه راه هائی را نشان دهیم که بر ترس های بی دلیل که خود نوعی بیماری روانی محسوب می شود مقابله کنیم .
۱- علم و آگاهی و پیش بینی وقایعی که در شرف وقوع است جلوی ترس را می گیرد
هیچ کس نمیتواند با قرار گرفتن در موقعیت های غیر ترسناک و معمولی خود را بترساند بههمین دلیل اگزبه همه مسائل علم و آگاهی کافی داشته و بتوانیم رویداد ها را بدرستی پیش بینی کنیم دیگر دلیلی برای ترس باقی نمی ماند ترس های بی دلیل و غیر منطقی موقعی بوجود می آید که شخص علم و آگاهی به آنچه اتفاق افتاده و یا قرار است اتفاق بیفتد ندارد مثلا اگر به موجودات خیالی اعتقاد نداشته باشد هرگز از آنها نمی ترسد .
۲- با جیغ زدن ترس خود را خالی کنید
بسیاریاز افزراد در موقعیت های ترسناک همانند وقتی سوار بازیهای ترسناک همچون ترن هوائی هستند سعیمیکنند حتی با تمرین جلوی جیغ زدن خود را بگیرند این کار کاملا غلط می باشد میتوانید با همان جیغ کشیدن انرژی خود را رها کرده و فشار های روحی خود را تخلیه کنید .
۳- اطلاعات آماری نمی تواند بر کم و زیاد شدن ترس تاثیری داشته باشد
آماری که همه روزه از حوادث جاده ای و یا هوائی منتشر می شود هر چند وحشتناک و بالا باشد باز نمیتواند افرادی را که ازسفر های جاده ای و یا هوائی ترسی ندارند از سفر بازدارد وبر عکس اگر کمی تلفات درحوادث هوائی و جاده ای و… هم ذکر شود نمیتواند از ترس افراد ترسو جلوگیری کند پس با اماره کاری نداشته باشید تصور کنید در این سال ها هیچ اتفاقی برای شما نیفتاده و بعد از این نیز نمی افتد .
۴- تصویرسازی و صحبت کردن با خودتان، ترس شما را کاهش میدهد
تصویر سازی و صحبت کردن با خودتان اغلب ترس را از بین می برد . می توانید مدت ها با خودتان صحبت کنید و دلائلی بیاورید که ترس شما بیهوده است . بدترین حالت را تصور کنید و نتیجه بگیرید حتی در این حالت هم قرار نیست اتفاق ناخوشایندی بیفتد .
۵- بازی های فکری باعث فراموش کردن ترس می شوند
یکی ازعواملی که میتواند شما را سرگرم کند تا یک اتفاق ترسناک را فراموش کنید انجام بازیهای فکری می باشد بازی هائی مانند شطرنج و…
۶- میتوانید برای فراموش کردن بدترین خاطراتتان،با خود تمرین کنید
می توانید با مرورخاطرات ترسناک و یا موقعیت هایی دیگری که از آنها ترسی در دل نداشته اید و آنها را بسلامت پشت سر گذاشته اید به خود اطمینان دهیدکه این یکی نیز هیچ مشکلی ایجاد نمی کند .
۷- افکار منفی را کنار بگذارید و مثبت فکر کنید :
ازقدیم گفتند “ ازهرچه بدت میاد , به سرت می یاد “ بسیاری از اوقات ما ما به چیزی می رسیم که از مدت ها قبل به ان فکر کرده و در ذهن خود مجسم کرده ایم . بسیاری از ترسها نتیجه همان افکار مخرب است .
این قبیل افکار انرژی زیادی ازذهن و روح ما دریافت خواهد کرد و اثرات مخربی هم بر سلامتی و جسم و روح ما خواهد گذاشت .
طبیعی است دنیاپر از حوادث و پدیده های ترسناک و منفی می باشد ولی قرار نیست بی دلیل همه آنها بر سر ما خراب شود .
۸- در کنار افراد مثبت اندیش باشید :
رفت و آمد و بودن در کنار افراد مثبت اندیش و روشنفکر میتواند تا حدود بسیار زیادیترس شما راکاهش دهد بودن در کنار این افراد به انسان اعتماد به نفس و شادیمیدهد و افکار منفی را از ذهن انسان دور می کند .
۹- پرت کردن حواس :
یکی از راه هائی که در موقع ترس به انسان کمک می کند پرت کردن حواس است کافی است به چیزدیگری فکر کنید و تجربه های خوش آیند رامجسم کنید.
برای مطالعه سایر مقاله های روانشناسی اینجا را کلیک کنید .
برای مطالعه مقاله های نجومی روی شکل زیر کلیک کنید
برای دیدن زیباترین آلبوم هایی طبیعت روی شکل زیر کلیک کنید
برای آموزش کامل و حرفه ای گوگل مپ روی شکل زیر کلیک کنید
۱) هر گونه اظهار نظر را در فرم اظهار نظر کاربران وارد کنید .
۲) نظرات بعد از تایید مدیریت نشان داده می شود .
۳) با انتقادات و پیشنهادات سازنده خود ما را هرچه بیشتر همراهی کنید . مدیریت از انتقادات و پیشنهادات سازنده شما استقبال میکند .
